Hac İslamın 5 şartından birisi. Şartlarına haiz olanların yerine getirmesi gereken bir farz, bir kulluk görevi, Tanrı buyruğu... Ama her müslüman imkanları olsun olmasın, bu mukaddes yolculuğa çıkmayı, o mübarek mekanları görmeyi için için arzu etmektedir. Cenabı hak arzu eden her müslamana nasip kılsın..
Son dönemin meşhur edebiyatçılarından Ertuğrul Düzdağ'ın SAFAHAT çevirisinde biyografik bilgilerde hacca gittiği yazılı idi. Bir görüşmemiz esnasında kendisine sormuştum: 'Hocam, biyografinizde hacca gitti diye yazıyorsunuz. Sanki herhangi bir kariyermiş gibi telakki ediliyor, sebebi nedir ?' Sayın Düzdağ'ın cevabı enterasandı: 'Hac müslümanın hayatında bir dönüm noktasıdır. Beytullahı gördükten sonra, hac vazifesini ifa ettikten sonra o insan bir başka insan oluyor, bunu ancak gidip geldikten sonra anlayacaksın.'
Doğrusu üstadın haklı olduğunu ilk hacca gidip geldikten sonra ben de anladım ve O'na hak verdim. Anadoluda halk arasına bir tabir vardır: 'Hacca gidip gelmeyen anlamaz , bilmez bunu ancak yaşayanlar anlar, bilir... Bunun içindir ki, ülkemizde hacca gidenlere, gelenlere normal bir seyahatin çok ötesinde saygıyla sevgiyle bakılır, ona göre muamele edilir, onların ziyaretine gidilir, uğurlanır, ağırlanır, karşılanır, duaları alınır, hatıraları dinlenir. Yani haccın müslüman toplum için ayrı ve özel bir yeri ve niteliği vardır.
Haccı ve umreyi teşvik eden bir çok ayet ve hadis vardır. Beni en çok etkileyenleri: 'Allah-ü Teala hergün ve her gecede Beytullaha 120 rahmet indirir. Bunun 60'ı tavaf edenlere, 40'ı namaz kılanlara,20'si bakanlara, seyredenleredir.' 'Arafatta vakfe yapıp da Allah günahlarımı mağfiret etmedi zannında bulunmaktan daha büyük günah olmaz' 'Hac kendinden önceki birikmiş günahları yıkar devirir.' 'Hacılar ve umreciler Allahın cemaatıdır.Allah onların istediklerini verir, dualarını kabul eder. Harcadıkları paraların yerine her kuruşu için bin defa bin verir.'
Bu manadaki teşvik edici ayet ve hadisler bir hayli fazla. Diğer yandan haccın tüm insanlığa bakan hikmetleri, fayda ve faziletleri var. Hac döneminde yeryüzünün her köşesinden, her ırktan, her milletten, her renkten, her dilden, her kültürden, her coğrafyadan; bebek, çocuk, genç, yetişkin, ihtiyar, sağlıklı, hasta, sakat, kadın, erkek; zengin, si?yah, beyaz, fakir, unvanlı / makamlı, unvansız, hangi konuma olursa olsun, hangi anlayışta olursa olsun, geçmiş hayatına hangi yaşantıda bulunursa bulunsun herkesin fert fert eşit olduğu, kimsenin kimseye farkının bulunmadığı, üst ast ilişkisinin yok olduğu aynı Allaha inanan ve iman eden, aynı kıble etrafında omuz omuza namaz kılan, tavaf yapan çok özel bir toblodur yaşanan...
İhrama girmek Haccın birinci farzıdır. İhram, hac ve umre için özel bir elbise olmakla birlikte, mikad denilen belli yerlerde normal zamanlarda helal olan bazı hareket ve davranışlardan hacca niyet ederek uzak durmaktır. Erkekler dikşsiz iki parçadan ibaret olan ve adına ihram denilen kıyafetlerini, kadınlar ise normal elbiselerini giyerek hac veya umre için niyet ederler.
Haccın birinci rüknü olan Arafat Vakvesi olmadan hac olmaz. Peygamberimiz buna işaretle “Hac Arafattır” buyurmuşlardır. Arafat sınırları belirli olan Arafat meydanındaki ibadet için vakfe demektir.
Haccın önemli rükünlerinden biri Kâbe'nin belirli bir şekilde ve kurban bayramı günleri içinde tavaf edilmesidir. Buna ziyaret tavafı denilmektedir.
* İhrama girmeden önce yıkanarak güzel koku sürünmek, en azından abdest almak.
* İhrama girince Hz. İbrahim'in sünneti niyeti ile iki rekat namaz kılmak.
* Telbiye getirmek. Her telbiye için ve her telbiyeyi en az üç kere tekrarlamak.
* Kudüm tavafı yapmak.
* Hacer-ül Esved'i öpmek veya en azından selamlamak.
* Tavafın ilk üç şavtında erkeklerin iztiba yaparak remel halinde yürümeleri.
* Tavaf yapıp iki rekat tavaf namazı kıldıktan sonra zemzem suyu içmek.
* Sa'y'da iki yeşil direk arasında erkeklerin hervele yaparak yürümeleri.
* Arefe'den birgün evvel yani Zilhicce'nin 8. günü Mina'ya çıkarak gecelemek.
* Bayram gecesini Müzdelife'de geçirmek.
* Şeytan taşlamanın ilkini güneş doğduktan öğleye kadar, diğer günlerde ise öğleden sonra yapmak.
* Hani Biz İbrahim'e Beytin yerini göstermiş ve “Bana hiçbir şeyi ortak koşma,'diye vahyetmiştik: 'Beytimi de tavaf edenler,namaz kılanlar, rükü ve secde edenler için temiz tut.' (Hac Suresi/26)
* İnsanlara haccı ilan et ki, yaya olarak yahut uzak yollardan gelen yorgun düşmüş develer üzerinde sana gelsinler. (Hac Suresi/27)
* Ta ki orada dünyalarına ve ahiretlerine ait faydaları bulunsun ve belirli günlerde, Allah'ın onlara rızk olarak verdiği kurbanlık hayvanları keserken onların üzerine Allah'ın adını ansınlar.Artık onlardan yiyin ve sıkıntı içindeki fakirlere de yedirin. (Hac Suresi/28)
* ...Sonra kirlerini giderip temizlensinler.Adaklarını yerine getirsinler,Kabe'yi tavaf etsinler. (Hac Suresi/29)
* ... Her ümmet için, Allah'ın kendilerine rızk olarak verdiği kurbanlık hayvanların üzerine O'nun adını anarak kurban kesmeyi meşru kıldık. (Hac Suresi/ 34)
* ..... İşte kurbanlık deve ve sığırları Allah'ın size olan nişanelerinden kıldık. Onlarda sizin için vardır . Bağlı halde keserken üzerlerine Allah'ın adını anın.Yan üstü düşüp ölünce onlardan yiyin, isteyene de , istemeyene de verin. Şükredersiniz diye onları böylece sizin buyruğunuza verdik.(Hac Suresi/36)
* .... Bu hayvanların ne etleri ve ne de kanları Allah'a ulaşacaktır. Allah'a ulaşacak olan ancak sizin O'nun için yaptığınız gösterişten uzak amel ve ibadetlerdir.Size doğru yolu gösterdiğinden, Allah'ı yüceltmeniz için onları böylece sizin buyruğunuza vermiştir. Ey Muhammed! İyilik yapanlara müjde et. (Hac Suresi/37)
* ...Gücü yeten kimsenin Beytullahı haccetmesi, Allah'ın insanlar üzerindeki hakkıdır.(Al-i İmran Suresi/97)
* Hac işlerini benden alınız (öğreniniz) Ben bu yıldan sonra hac yapabileceğimi bilmiyorum.Olur ki, bu haccımdan sonra hac yapamam.(Ebu Davut, Menasik/78)
* Hacca gitmek isteyen acele etsin.Çünkü bazen kişi hastalanır, binek hayvanı kaybolur veya hacca gitmeyi engelleyen işler ortaya çıkar.(İbni Mace, Menasik/ 1)
* Beytullahı tavaf etmek, Safa ile Merve arasında sa'y yapmak veMina'da şeytana taş atmak, ancak Allah'ın zikrini ayakta tutmak içindir. (Feyzü'l Kadir,2/573)
* Hacca ve umreye gidenler Allah'ın elçileridir.Onlar Allah'a dua ederlerse,Allah dualarını kabul eder veAllah'tan günahlarının bağışlanmasını isterlerse, Allah onların günahlarını bağışlar. (İbni Mace, Menasik/5)
* .....Kim Allah için hac yapar da, kötü söz söylemez ve günah işlemezse -kul hakları hariç- memleketine annesinden doğduğu gün gibi (günahsız ve temiz olarak) döner.(Buhari, Hacc 4)
* .....Bir umre, diğer umreye kadar geçen zaman içerisindeki günahlara keffarettir. Makbul olan haccın mükafatı ancak Cennettir. (Buhari, Umre/l)
* ...Hac ve umreyi birlikte yapın. Çünkü körük, demir, altın ve gümüşün pasını nasıl giderirse,hac ve umre de fakirliği giderir (berekete sebep olur) ve günahları da siler.Makbul olan haccın mükafatı ise Cennettir. (Tirmizi, Hac/2)
Eski devirlerde hac yolculuğu yaya olarak yapılıyordu. Deve kervanlarıyla ve vapurların aktarmalı seferleriyle seyahat ediliyordu. Bu dönemde Ramazan Bayramının daha ilk günlerinde hacılar akrabalarıyla, dostlarıyla, komşularıyla helalleşmeye başlardı. Yolculuk hazırlıkları yapılırdı. Zirâ böylesine uzun yol, çöllerde geçecek meşakkatli seyahat birçok sıkıntıya gebeydi.
Bunun içindir ki ayet-i kerime şu mealde hatırlatmada bulunmaktadır:
“Kime hac farz olursa kavga gürültü etmesin. Hatır gönül kırıcı tavırlara girmesin.”
Bugün uçakla yapılan hac yolculuğunda bile beklenmedik çok çeşitli problemler yaşanmaktadır. Bunu için de seyahat öncesinden başlayarak sabır ve hoşgörüyü esas almak gerekir.
Hacca gidecek şahısların haccın adabıyla ilgili yapması gerekenler özetle şöyledir:
* Hacca helal parayla gidilmelidir.
* Borçlar ve varsa kul hakları ödenmeli, helalleşilmelidir.
* Günahlara tövbe edilmeli, pişman olunmalıdır.
* Dargın olunan kimseler varsa barışılmalıdır.
* Elinde emanetler varsa onlar sahiplerine teslim edilmelidir.
* Geride kalan aile bireylerinin ihtiyaçlarını karşılayacak imkânlar hazır edilmelidir.
* Mütavezi, temiz ve abdestli olarak seyahat edilmelidir.
* Seyahat boyunca hocaların, rehberlerin ve kâfile başkanlarının ikâzlarına uyulmalıdır.
Hac, şartları haiz olan her Müslüman'ın ömründe bir defa yapması farz olan bir ibadettir. Hac şu şartları taşıyan her Müslüman'a farzdır:
4. Yol masrafları ile Mekke'de kaldığı sürece geçimini temin ve memleketindeki bakmakla yükümlü olduğu kimselerin nafakasına yetecek kadar mal mülk veya para sahibi olmak… Sağlıklı olmak yol emniyetinin olması.
5. Haccı eda edebilecek bir vakte ulaşmış olmak.
“Lebbeyk, Allahümme Lebbeyk. Lebbeyke Lâ şerike leke Lebbeyk. İnne'l hamde ve'n nimete leke ve'l mülk. Lâ şerîke lek.”
Buyur Allah'ım! Davetine icabet ediyorum. Emrine boyun eğiyorum. Bütün varlığımla sana teslim oluyorum. Senin hiçbir ortağın yoktur. Davetine icabet ediyorum. Hamd sana mahsustur, nimet de senin, mülk de senindir. Senin hiçbir ortağın yoktur.