Hrant Dink Vakfı'nın organize ettiği Türkiye-Ermenistan Gazeteci Diyalog Programı'nın bu yılki etkinliğine katılarak Ermenistan'a gittik. Türkiye'den giden gazeteciler olarak, Ermenistan'daki çeşitli STK, parti temsilcileri, televizyon kanalları, Ermeni gazeteciler ve halkla görüşme imkanımız oldu. Ortaya çıkan sonuç açıkçası beklediğimiz gibi değildi. Bu yıl tehcirin 100. yılı dolayısıyla ziyaret edip görüştüğümüz yetkililer iyi niyetli yaklaşımları boşa çıkaran mesajlar verme gayretindeydi. Sokaktaki halkta ise aynı sert söylemleri bir bütün olarak görmedik. Bir kısmı konuya ılımlı bakarak halkların arasında bir sorun olmadığını, sadece tehcir döneminde çektikleri acıyı insanların görmesini istediklerini söylüyor. Ermeni vatandaşlar arasında toprak ve tazminat isteyenler de azımsanmayacak çoğunlukta. Hatta marjinal olarak nitelendirilebilecek ve propagandaların etkisine kaptırmış bazı kişilerden 'senin deden benim dedemi öldürdü' ifadelerini duymak da üzücüydü.
Erivan'daki Kafkas Enstitüsü Ermenistan'daki düşünce kuruluşlarından. Her yıl Rusça olarak CI Kafkasya Almanağı yayınlayan enstitü, geçmiş yıllarda da Türkçe dersi verdi. Enstitüde araştırmalar yapan Alexander İskenderian iki ülke ilişkileri arasına Azerbaycan'ın dahil olmasını, Karabağ sorununun araya girmesini eleştirdi. 'Sonsuza kadar sınır kapalı olamaz' diyen İskenderian, Çözümün tek yolu diğer problemlerden izole olmaktır” diyor.
Aşırı milliyetçi ve radikal söylemlerle bilinen muhalefetteki Ermeni Taşnak Partisi, parti binasını ziyaretçilerinin kapısını açtı. Meclis'teki 5 partiden biri olan partinin Giro Manoyan bir Osmanlı Ermenisi'nin torunu. Manoyan, Ermenistan'ın resmi bir toprak talebi olmadığının altını çiziyor. Ancak kendisinin şahsi toprağını isteyebileceğini de söylemeden geçmiyor. Arşivlerinin açık olduğunu belirten Manoyan sözde soykırımı belgeleyecek belge sorduğumuzda ise mevcut olmadığını söylüyor. Ermenistan AB Büyükelçisi Traian Hristea ise Türk gazetecileri Ermenistan'daki AB binasında kabul etti. Ermenistan reformlar öngördüklerini belirten Hristea, Hristea, AB'nin Ermenistan'a ilgisini ise şöyle özetliyor: "AB'nin doğu ile olan komşuluk ilişkisi."
ABD Başkanı Obama'nın bu yıl da soykırım yerine 'büyük felaket' ifadesini kullanacağının açıklanması, hayal kırıklığına uğratmış görünüyor. Ermeniler, "Meds Yeghern ifadesini Ermeniler kendi arasında kullanırsa sıkıntı olmaz. Dışarıdan başkasının tanımlaması hakarettir” diyor. Ermenistan'da sokaklar adeta ölü şehri andırıyor. Az sayıda insan dışarıda geziyor. Yeni mimariler de, tarihi yapıya ve tona uygun olarak inşa ediliyor. Billboardlar 1915'in yüzüncü yılına ilişkin sembol olarak seçilen 'unutma beni' adlı çiçek resimleriyle dolu. Yemek kültürü, türküler ve geleneksel kıyafet ise Anadolu'nun kopyası gibi. Ulaşım troleybüsler ve minibüslerle sağlanıyor. Az sayıda olup ziyarette olan Türkler ise rahatça Erivan'da gezebiliyor. Esnafın bir kısmı ve yaşlı insanlar ya da Türkiye'de bir süre kalmış olan Ermeniler de neredeyse aksansız Türkçe konuşabiliyor.
