Pazar günü yapılan Fransa Cumhurbaşkanlığı birinci tur seçimleri merkezdeki iki partinin mağlubiyeti ile sonuçlandı. Cumhuriyetçiler Partisi’nden François Fillon ve Sosyalist Parti’den Benoit Hamon ikinci tura kalamadı. Fransa seçimleri, Avrupa genelinde yaşanan merkez siyasetin zayıflama sürecinin devam ettiğinin de bir ispatı oldu. Fransa İçişleri Bakanlığı'nın oy sayım sonuçlarına göre, cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunda, Yürüyüş Hareketi’nin (En Marche) lideri Emmanuel Macron ile aşırı sağcı Ulusal Cephe Partisi’nin lideri Marine Le Pen ilk iki sırayı aldı. Bakanlığın kesinleşmemiş verilerine göre Macron oyların yüzde 24’ünü alarak seçimden birinci çıktı. Le Pen de yüzde 21,3’lük oy oranıyla ikinci oldu. Fransa’da Cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimi 7 Mayıs 2017 tarihinde yapılacak. Sandık çıkış anketleri ikinci turda Macron’un yüzde 62’lik bir oy oranı ile Cumhurbaşkanı seçileceğini öngörüyor.
Seçimlerin kazananı mevcut siyasi statükonun/sistemin dışından gelenler oldu. Ülkenin geleceği, 39 yaşındaki eski bir bankacı (Rothschild Yatırım Bankası çalışanı) Macron ile aşırı sağcı, yabancı ve İslam düşmanı Le Pen’in elinde. Fransız siyasetine hakim olan merkez sağ ve merkez sol partilerin adayları ikinci turu ilk kez göremedi. Mevcut Cumhurbaşkanı, sosyalist François Hollande’ın halk nezdinde imajı o denli aşınmıştı ki, adaylığını dahi koyamadı. Yerine aday olan Benoit Hamon ise seçimin ilk turunda ancak beşinci olabildi. Merkez sağın adayı François Fillon ise favori başladığı adaylık sürecinde, eşi ve çocuklarıyla ilgili yolsuzluk haberleri sonrası büyük oy kaybı yaşadı.
Fransa’da yapılan birinci tur seçimleri, siyasette ABD seçimleri ile berraklaşan bir ayrımın, giderek daha baskın hale geldiğini gösteriyor. Klasik sağ ve sol siyaset yerini küreselleşmenin nimetlerinden yararlananlar ile küreselleşmeyi kendisine karşı tehdit olarak görenlerin varolduğu bir siyasi zemine bırakıyor. Donald Trump, ABD’nin küreselleşmeden olumsuz etkilenen bölgelerinin ve kesimlerinin desteğiyle Beyaz Saray’a taşındı. İngiltere’yi Avrupa Birliği’nden çıkaran Brexit referandumunda sonucu, büyük şehirlerden ziyade daha az kalkınmış ve küreselleşmenin sonuçları ile fakirleşmiş kesimler belirledi. Fransa’da merkez sağ ve sol siyasetin tarihinde ilk kez, Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci turuna kalamaması da benzer bir eğilimi gösteriyor.
Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarının analizine ilişkin yayınlanan Fransa haritaları, ülkenin ortadan ikiye ayrıldığını gösteriyor. Seçimlerin sürpriz adayı Emmanuel Macron, ülkenin görece daha gelişmiş, daha eğitimli ve refah düzeyi daha yüksek bölgelerinden oy toplarken, Marine Le Pen, Fransa’da oldukça etkili olan kırsal kesim ve gelişmişlik düzeyi daha düşük daha muhafazakar bölgelerinde oylarını artırmış durumda. Macron ve Le Pen’in seçim sonuçları sonrasında yaptıkları konuşmalar da mevcut siyasi pozisyonları ve tabanlarını işaret etti.
Seçimde ilk turu önde bitiren Yürüyüş Hareketi lideri Macron, sonuçlar sonrası yaptığı ilk konuşmasında sistemde reform sözü verdi. 39 yaşındaki lider Paris’te seçmenlerine hitaben, “Eğer iki hafta sonra seçimi kazanırsam, 30 yıldır sorunların çözümü önünde engel olan sistemi reformdan geçireceğim” ifadelerini kullandı. Macron, siyasette yeni bir sayfa açılmasının zamanı geldiğini belirterek, güçlü bir Fransa ile AB’nin yeniden inşasının da önceliği olacağı mesajını verdi.
Aşırı sağcı aday Marine Le Pen, sonuçlar sonrası yaptığı ilk konuşmasında, kendisinin halkın adayı olduğunu savundu. Le Pen, “Fransız halkını özgürleştirmenin ve halkın adayına oy vermenin vaktidir” diyerek, “Fransız halkını Elysee’ye götürecek ilk aşama aşıldı. Bu bir kez ele geçen fırsattır. Vahşi küreselleşme medeniyetimizi tehdit ediyor” ifadelerini kullandı.
Türkiye’yi her fırsatta eleştiren Almanya ve AB temsilcileri, Fransa’da ırkçı Le Pen’in ikinci tura çıkmasını görmezden gelerek, Macron’un yüzde 24’lük başarısına sarılmayı tercih etti. Söz konusu temsilcilerin, Fransa’nın toplumsal olarak çok parçalı bir yapıya bölünmesini de eleştiri konusu yapmaktan özenle kaçınmaları dikkati çekti. Almanya Başbakanı Angela Merkel’ın sözcüsü Steffen Seibert, Macron’a gelecek iki hafta için iyi dileklerini ilettiğini söyledi. Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker de Avrupa yanlısı Macron’u kutlayarak, ikinci turda “iyi şanslar” diledi. Avrupa Birliği Güvenlik ve Dış Politika Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini Twitter hesabından “Fransa ve AB bayraklarının Emmanuel Macron’un zaferini selamladığını görmek neslimizin geleceği ve umudu” mesajını paylaştı.
Fransa’da ilk tur seçimlerinde merkez siyasetin hiçbir adayı ikinci turu göremeyince, bağımsız olarak yarışa giren ve ilk turda birinci olan Macron’a, ikinci tur için hem rakiplerinden hem de aktif siyasilerden destek geldi. Başbakan Bernard Cazeneuve, Dışişleri Bakanı Jean-Marc Ayrault, Sosyalist Parti’nin adayı Benoit Hamon, Cumhuriyetçiler Partisi’nin cumhurbaşkanı adayı François Fillon, Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo, eski Başbakan Manuel Valls, sonuçların belli olmasının ardından Macron’a oy verme konusunda çağrı yaptı.
Türkiye’de 16 Nisan’da düzenlenen referandumda % 52’ye ulaşan evet oylarını beğenmeyen ve demokrasi eleştirisi yapan Avrupa medyası, Fransa’da Macron’un yüzde 24’lük seçim galibiyeti ardından adeta zafer sarhoşu oldular. İngiliz Guardian gazetesi seçim sonuçları ile ilgili yayınladığı haberinde Macron’un yüzde 24’lük oy oranını ‘devrim’ olarak nitelendirdi. Fransa’da aşırı sağın ikinci çıktığını görmeyen Guardian, “Macron devrimi tamamlamalı” ifadelerini kullandı.
Fransız gazeteleri sonuçları farklı açılardan gördü. Paris gazetesi Le Parisien “Macron sansasyonu” manşetiyle çıkarken, solcu L’Humanité Le Pen’in fotoğrafının üstüne “Asla” başlığını attı. Ekonomi gazetesi Les Echos sonuçları “Macron Le Pen’e karşı cephede” şeklinde yorumlarken, bölgesel Le Courrier Picard “İki Fransızın mücadelesi” dedi. Katolik La Croix gazetesi “Macron - Le Pen - Yeni bir buluşma” yorumunu yaparken, bölgesel gazete Dernières Nouvelles d’Alsace “Macron avantajlı” yorumunu yaptı.
Sonuçların açıklanmasından sonra Le Pen, partinin liderliğinden istifa edeceğini bildirdi. Le Pen, France 2 televizyon kanalında yaptığı açıklamada, “Bu akşam Ulusal Cephe başkanlığından ayrılmaya karar verdim” dedi. Le Pen, “Bundan sonra partizan düşüncelerin üstünde olacağını” kaydetti.
Fransa’da gerçekleşen seçimde bazı zarflardan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ismi çıktı. Bazı vatandaşlar da zarflara “Reisten başka oy verecek adam yok. Uzun adam şu Avrupa’ya bir el atsan” şeklinde notlar bıraktı.
26 Nisan Çarşamba günü seçimin resmi sonuçları açıklanacak. İkinci tura kalan iki aday yeniden seçim kampanyalarını yürütmeye başlayacak. 3 Mayıs’ta iki aday bir televizyon tartışmasında karşı karşıya gelecek. 5 Mayıs Cuma günü seçim kampanyaları için son tarih. 7 Mayıs'ta ise ikinci tur seçimleri için Fransız seçmenler yine sandık başına gidecek.
