Balıkçıların dört gözle beklediği avlanma mevsimi bugün başladı. Üsküdar başta olmak üzere birçok semtte manava dönüşen tezgahlar yeniden balıkla buluştu. Yeni sezon, sektörden ekmek yiyen binlerce kişiye düzenli gelir kapısını yeniden araladı. Geçtiğimiz yıl 340 bin ton balık avlayan teknelerin dolması, balık temizleme elemanları için de ekmek kapısı anlamına gelecek. Balıkçı çarşılarının gizli kahramanları, bahşiş usulü çalışıyor ve günlük kazançları ortalama 70 lira. Ancak bunu elde etmek için günde yaklaşık 400 kilo balık temizlemek zorundalar. Haftada bir gün izinli olduklarını söyleyen işçiler yılda 141 bin 200 kilo balık temizlemiş oluyor.
Beşiktaş semt pazarında balık temizleyen Ordulu Ünal Fidan, 5 yıldır bu işi yaptığını ve mesleğin detaylarını şöyle anlatıyor: ''Denizdeki en ufak dalga bizi etkiler. Mesela ağlar boşsa, komisyoncu fiyatı artırır, tezgahta olur hamsi 10 lira. Haliyle vatandaş almazsa bahşiş yok demektir. Yasak kalktı ama herkesin para kazanacağı zaman için 2 ay daha var.'' Fidan, bu işi genelde eş-dost vasıtasıyla bulduklarını belirterek, hafta içi 70 lira olan getirinin pazar günü 100 liraya çıktığını anlattı.
Üsküdar''da çalışan Ahmet''in, işyerinde ortak bir kavanoza atılan bahşişler gün sonunda bölüşülüyor. Ahmet, için bizim Karadeniz uşağu hamsinin anlamı: ''Her türlü balığı temizleriz. Ama inanın en zoru küçücük hamsi. Sayesinde yüzümüz güler, kazanırız gel gör ki bizi en çok yoran da odur.'' Konuştuğumuz kişiler, zamanla yarışlarını şu sözlerle anlattılar: ''Karda kışta, düşünün saatlerce ayakta, kilolarca balık, ellerin donar, bir bardak çay içemezsin.'' Ayrıca, Üsküdar esnafı, Marmaray sonrası artan insan trafiği sayesinde işlerinin açıldığını memnuniyetle dile getiriyor.
Karaköy balıkçılar çarşısından Emin, kendilerini borsacılara benzetiyor ve nedenini açıklıyor: ''En ufak bir anormallik, yolunda gitmeyen hava, denizdeki kadar karadakini etkiler.'' Karaköy, esnafı vatandaşın ucuz hamsi için 2 ay beklenmesi gerektiğini, kuraklık ve fırtınalar nedeniyle yıl içinde fiyatların değişebileceğini söyledi. Ortak talep ise, tavan fiyat belirlenmesi..
Resmi rakamlar olmasa da mevcut iç tüketimin yüzde 70''i geleneksel pazarda (mahalle balıkçısı gibi), yüzde 30''u ise organize pazarda yapılıyor. Hal böyle olunca çarşı-pazar ekonomisi yan sektörleri ile birlikte ciddi bir ekonomik hacme ulaşıyor. Ülkemizde 2013 itibariyle 340 bin tonluk üretimin yüzde 55''i avcılıkla elde edildi .TÜİK verilerine göre vatandaşın ucuz yollu tükettiği hamsi 179 bin ton (yüzde 65''lik pay) ile ilk sırada yer alırken, toplam ciro içinde payı ancak yüzde 17 oldu. Geçen yıl avlanan balıkların toplamı içinde yüzde 6''lık payı olan palamut ise toplam ciroda yüzde 43 pay ile en fazla kazandıran oldu. Vatandaşın tüketim tercihi ise, işlenmemiş yani gece avlanıp gündüz satılan balıktan yana. Bu oran yüzde 94 civarında.
Üsküdar çarşısında, konuştuğumuz esnaf, komisyonculardan şikayetçi. Umutlarını ''Yeni Balık Hali''ne bağlayan balıkçılar, fiyatlardaki spekülasyonlara şöyle dikkat çekiyor: ''Et gibi değildir bu iş. Balık bozulmadan masrafını çıkarıp çalışanının parasını vermesi mazotunu doldurması lazım. 2 ton balık avlamışız, onu satmaya mecburuz. Komisyoncu ne yapar, oturduğu yerden para kazanır. Sandığına 10 liradan 100 kasa satsa öğlene kadar en az bin lirayı cebine atar. Balık, tekneden çıktığı anda üç aracıdan geçer, komisyonlar alınır ve vatandaşa ulaşır. Haliyle fiyatları da artıran budur.''
Serbest Piyasa''nın da mutfak kısmında uzun cümlelerin ayıklanması, duyguyu anlatması var. Her hafta ''vira bismillah'' derken bir sonraki mesleğe dümen kırması var. İlginç tarafı gazetede yayınlandığı an bayatlıyoruz. En taze gündeme ağ atmaya çalışırken, bu haberin sayfasıyla belki bir esnaf dükkanın camını siliyor, belki de Eminönü balıkçısında yarım ekmeğe sarıyorlar canım haberi. Bizim işin bahşişi de yok. Kısacası, başlığı, görüşü, rakamları derken bugün, bu haftada bitti. Av yasağı kalkmış 1 eylül olmuş, farkındaysanız 2014 yazı da bitmiş.
