Tüketiciler Birliği'nin 2010 İlk Yarı Hak İhlalleri Raporu'nun kara listesinden bankalar ve GSM şirketleri çıktı. Rapora göre, tüketiciler bankaları kart aidatları ve hesap işletim ücretleri, yüksek kredi kartı faizleri, komisyonlar ve bankacılık işlemlerindeki harçlardan dolayı şikayet ederken, GSM şirketlerine yönelik en çok şikayet, 3G hizmetleri, firmaların tüketici onayı olmadan tarife değişikliğine gitmesi ve kontörden TL'ye geçişteki gizli zamlardan geldi. 2010 yılının ilk altı ayında 3 bin 635 adet tüketici başvurusu gerçekleşti.Yurtdışından ve Türkiye'nin 81 ayrı ilinde ikamet eden tüketicilerden gelen başvuruların yüzde 41'i İstanbul kaynaklı.
2009 yılında rekor kar elde eden banka ve GSM şirketleri tüketiciyi en çok huzursuz eden şirketler oldu. Milyarlarca lira kar eden şirketler sıra tüketici hakkına geldiğinde sınıfta kaldı. GSM şirketleri arasında halkı en çok mağdur eden Turkcell 2009'da 1 milyar 734 milyon lira karla rekor kırdı. Vatandaştan alınan faizli işletim ücretleri ve kredi kartı aidatı ile tüketicinin başını ağrıtan bankaların arasında, ilk sırada yer alan Garanti Bankası ise, 2 milyar 962 milyon lira kar ile 2009'u kapattı.
Firmaların içinde en çok şikayet maruz kalan Turkcell'i 2010'un ilk yarısında 187 kişi şikayet etti. Garanti Bankası ise, 169 başvuru sayısıyla en çok şikayet edilen banka oldu. Tüketicinin memnun olmadığı diğer şirketler ise, 106 başvuru ile Avea, 72 başvuru ile de Vodafone oldu. Geçen yılı 1 milyar 652 milyon lira karla kapatan Türk Telekom ise, 53 kişiyi mağdur etti. Bankaların ihlalalerinin özellikle yılbaşından sonra yoğunlaşması ve aidatların da etkisiyle ilk 3 ayda her ay 50'nin üzerinde şikayet alındı.
Aylara göre şikayet dağılımına bakıldığında, gsm şirketlerine gelen şikayetlerin ocak, şubat ve mart aylarında yaşanması da tarife değişikliklerinden kaynaklandı. Ancak 1 Nisan'da meydana gelen kontörden TL'ye geçişle birlikte şikayetlerde göze çarpan azalma sonraki mayıs ve haziran döneminde dikkat çekici oldu. Öte yandan Turkcell hakkında, ocakta 55 kere gelen başvurularla kurum, bir ayda en çok şikayet edilen firma oldu.
Turkcell 187 başvuru ile ilk yarıda hakkında en çok başvuru yapılan firma oldu. Turkcell'in bu kadar şikayet almasına ise, kontörden TL'ye geçişte yaptığı zamlar ve sabit ücretlerdeki artış etkili oldu. Diğer GSM şirketleri Avea ve Vodafone da şikayetlerde ilk 5'te yer aldı. Tüketicinin en çok şikayet ettiği ikinci kurum da bankalar oldu. Bu anlamda Garanti Bankası 169 tüketici başvurusuyla ikinci sırada yer almasının yanında, en çok şikayet edilen banka konumunda. Zaten rapora göre de, en çok şikayet edilen ilk 10 firmanın 4'ünü bankalar oluşturdu. Söz konusu bu tablo tüketicinin bankalarla ne kadar çok karşı karşıya geldiğinin göstergesi. Bunların yanında, tüketicinin en çok şikayet ettiği kurumlar arasında, Türk Telekom'a bağlı TTNet de bulunuyor.
Hesap işletim ücretlerinin katlanarak, faizlerle birlikte tüketicinin başına dert açmasından sonra, Tüketici Birliği de bu konuya el attı. Birlik, 2009 yılında 23 bankaya karşı Tüketici Mahkemesi'ne başvurdu. Hatta, bankaların açılan davaya karşı 23 ayrı avukatla katıldığını belirten Tüketiciler Birliği Onur Kurulu Başkanı Aydın Ağaoğlu, bankaların 'Farklı uygulamalarımız nedeniyle aynı kefeye konmamız doğru değildir' şeklinde savunmada bulunduklarını kaydetti. Ağaoğlu, bu şekilde tüketicinin hakkını sonuna kadar savunduklarının da altını çizdi.
Öte yandan, ayıplı hizmet ve ayıplı mal şikayetleri hak ihlallerinin en yoğun olduğu konular oldu. Rapora göre, gelen şikayetlerin yüzde 28'i doğrudan ayıplı hizmet, yüzde 23'ü ise ayıplı mal şikayeti. Satıcıların, satılan malın kusurlu çıkması durumunda ayıbı kabul etmemesi ve tüketicini para iade talebini reddetmesi en çok konusu geçen şikayetler oldu. Başvuruların yüzde 6'sı kredi kartı aidatı ve hesap işletim ücreti, yüzde 5'i kredi kartı borçları ve fazileri, yüzde 3'ü de muhtelif tüketici kredileri hakkında oldu. Özellikle tüketiciler bu anlamda kredi kartı aidatı ve hesap işletim ücretlerine karşın yoğun bir şekilde haklarını arıyorlar. Ayrıca GSM sektöründeki şikayetlerin de yılın ilk aylarında yoğunlaştığı gözlenmiştir. Turkcell, ocak ayında 55 kere şikayet edilerek bir ayda en çok şikayet alan firma olmuştur. GSM sektöründeki bu şikayetlerin temel nedeni ise, firmaların keyfi olarak tarifelerde yaptıkları değişiklikler oldu.
2009 yılında da Tüketiciler Birliği'ne yaklaşık 2 bin farklı firma ile ilgili şikayet ulaştı. Bu yılda tüketici başvuruları en çok iletişim firmaları ve bankalarda yoğunlaşmıştır. Bu dönemde haklarında en çok hak ihlali bildirimi yapılan firmalar ve bildirimlerinde ilk sırada Avea yer aldı. Adına, 522 şikayet başvurusu alan Avea'yı 364 şikayetle Garanti Bankası izledi. Turkcell 342 şikayet alırken, Yapı Kredi ise 193 şikayet aldı. Akbank da bu şikayetlerden nasibini aldı. 181 şikayetle bşvurusuna maruz kalan Akbank'ı 126 başvuru ile Finansbank izedi.
Tüketiciler Birliği'nin raporunda, şikayet edilen kurumlar listesinin başında GSM şirketleri geldi. Turkcell özellikle habersiz uyguladığı tarife değişiklikleriyle en çok şikayet edilen şirket oldu. 187 başvuru alan Turkcell'i 106 şikayet başvurusuyla Avea, 72 başvuruyla da Vodafone izledi. Kontörden TL'ye geçişte gizli zam uygulayan şirketler, şikayeti en çok bu yönde aldı. Habersiz değiştirilen tarifeler de işin diğer boyutu oluşturdu. BTK, son yayımladığı Tüketici Hakları Yönetmeliği'nde bunu belirtmişti. BTK'nın yönetmeliğinde konuyla ilgili madde şöyle: "Kampanya şartlarında değişiklik yapılması halinde, tüketicilerin kazanılmış hakları saklı kalmak kaydıyla, değişiklikler uygulanmadan tüketiciler bilgilendirilecek. İşletmeciler, kampanya şartlarındaki değişiklikleri kampanyanın duyurulduğu yöntem veya ilgili tüm tüketicileri bilgilendirecek etkili bir yöntemle duyuracak."
Birliğe Türkiye'nin 81 ilinden de şikayet gelirken, yurtdışından da 10 adet başvuru geldi. Türkiye'de en çok başvuru bin 57 ile İstanbul'dan geldi. İstanbul'u şikayette, Antalya, Kütahya, Konya, Ankara, Adana, İzmir, Bursa izledi. Konya'da elektronik cihazlarla ilgili şikayetlerin yoğunluğu dikkat çekti. Derneğin şubesi bulunan illerde bilinirliğinin daha yüksek olması ve tüketicilerin bizzat dernek merkezine giderek şikayetini iletebilmesinin kolaylığı, bu şehirlerden gelen tüketici başvurularını da artırdı.
Tüketiciler, kredi kartı aidatı ve hesap işletim ücretlerine karşı yoğun bir şekilde haklarını aramakta ve bu amaçla birlikten hukuki yardım alırken, Münferit olarak gerçekleştirilen bu hak arama girişimleri sonucunda tüketici lehine sonuçlanan sayısız Hakem Heyeti ve Tüketici Mahkemesi kararı bulunuyor. Ancak, tüm bu kararlara rağmen bankalar her yıl yeniden aidat almaya devam ediyorlar. Tüketiciler Birliği tüketicilerin desteğini arkasına alırken, bankalar da milyar liraları bulan bu kolay gelir kapısından mahrum kalmamak için ellerinden geleni yapıyorlar.
* 2010 yılının ilk altı ayında 3 bin 635 adet tüketici başvurusu gerçekleşti.
* Yurtdışından ve Türkiye'nin 81 ayrı ilinde ikamet eden tüketicilerden gelen başvuruların yüzde 41'i İstanbul kaynaklı.
* Başvuruların yüzde 28'i Ayıplı Hizmet, yüzde 23'ü Ayıplı Mal, yüzde 7'sini kıapıdan satış, yüzde 6'sını da kredi kartı ve hesap işletim ücreti şikayetleri oluşturdu.
* Tüketiciler, Elektronik ürünler dolayısıyla 428 başvuru yaparken, en yoğun mağduriyetleri Ayıplı Mal ve Satış Sonrası Hizmetlerden dolayı yaşamıştır.
* Hakkında en çok hak ihlali başvurusu yapılan 10 firma içerisinde 4 banka ve 4 telekomünikasyon firması bulunmaktadır.
Ocak, şubat ve mart aylarında şikayet sayıları diğer aylara nazaran yüksek seyretmiştir. İlk üç ayda bankacılık ve gsm sektöründeki şikayetlerin yoğunluğu buna etken olmuştur. Bankacılık işlemlerinde sık yaşanan hak ihlallerinin yanı sıra özellikle kredi kartı aidatı ile hesap işletim ücretleri konularındaki ihlallerin yılbaşından sonra yoğunlaşması, ilk üç aydaki şikayetlerde etkili olduğu gözlendi. Aidatlar dolayısıyla yılın ilk üç ayında her ay 50'nin üzerinde şikayet alındığı bildirildi. İletişim, bankacılık, kurumsal hizmet, elektronik, dayanıklı tüketim malları ve giyim en çok şikayet alan sektörler oldu.
