Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) toplantı özetinde, "Gıda fiyatlarındaki yu¨ksek seyir enflasyon go¨ru¨nu¨mu¨ndeki iyiles¸meyi geciktirmekte, buna kars¸ın bas¸ta petrol olmak u¨zere du¨s¸en emtia fiyatlarının o¨nu¨mu¨zdeki yıl ic¸in enflasyonda o¨ngo¨ru¨len du¨s¸u¨s¸ su¨recini destekleyecegˆi degˆerlendirilmektedir" denildi.
Kurulun, 23 Ekim tarihli toplantısına ilişkin yayımladığı toplantı özetinde, eylül ayında tüketici fiyatlarının yüzde 0,14 arttığı ve yıllık enflasyonun yüzde 8,86''ya gerilediği hatırlatıldı.
Toplantı özetine göre, yıllık enflasyondaki azalışta temel mal ve enerji grubundaki olumlu gidişatın belirleyici olurken, gıdanın yıllık enflasyona katkısı yüksek seviyesini korudu. Ana eğilim itibarıyla temel mal enflasyonundaki iyileşme kısmen sürerken hizmet enflasyonundaki yüksek seyir devam etti.
Gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 13,95''e geriledi. Yıllık enflasyon, eylül ayında hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıdada gerilemesine karşın olumsuz hava koşulları ve döviz kurunun birikimli etkisi ile yüksek seyrini korudu. Öte yandan, ekim ayına ilişkin gözlemler işlenmemiş gıda yıllık enflasyonunda bir azalış olabileceğine işaret etti.
Eylül ayında yüzde 1,38 seviyesine gerileyen enerji grubu yıllık artışı tüketici enflasyonuna olumlu katkısını sürdürdü. Zayıflayan küresel talebe bağlı olarak gerileyen uluslararası petrol fiyatlarının bu görünüme destek vermeye devam edeceği öngörüldü. Öte yandan, ekim ayında doğalgaz ve elektrik tarifelerinde yapılan ayarlamanın etkisiyle enerji fiyatları önemli bir oranda yükselecek. Söz konusu artışların yıllık tüketici enflasyonuna katkısının yaklaşık 0,4 puan civarında olacağı öngörüldü.
Özete göre, hizmet fiyatları eylül ayında yüzde 0,90 oranında arttı ve grup yıllık enflasyonu yüzde 8,96 seviyesinde sabit seyretti. Bu dönemde, lokanta ve otel enflasyonu yüzde 14,43 ile yüksek seviyesini sürdürürken, ulaştırma hizmetleri ve kira enflasyonu son aylarda hızlanan artış eğilimini korudu.
Bu dönemde temel mal grubu yıllık enflasyonu yüzde 9,42''ye geriledi. Yıllık enflasyon, dayanıklı mallarda gerilemeye devam ederken, döviz kuru etkilerinin daha gecikmeli bir şekilde hissedildiği dayanıklı ve giyim dışı temel mal grubunda ise artış eğilimi yavaşlayarak sürdü. Hizmet ve temel mal fiyatlarındaki go¨ru¨nu¨me paralel olarak, c¸ekirdek enflasyon go¨stergelerinde ana egˆilimdeki iyiles¸me devam etti.
O¨zete göre, gıda fiyatlarındaki yu¨ksek seyir enflasyon go¨ru¨nu¨mu¨ndeki iyiles¸meyi geciktirirken, buna kars¸ın bas¸ta petrol olmak u¨zere du¨s¸en emtia fiyatlarının gelecek yıl ic¸in enflasyonda o¨ngo¨ru¨len du¨s¸u¨s¸ su¨recini destekleyecegˆi degˆerlendirildi.
"Zayıf seyreden ku¨resel talep ve jeopolitik riskler son c¸eyrekte net ihracatın bu¨yu¨meye katkısını sınırlayacak"
Bu yılın u¨c¸u¨ncu¨ c¸eyregˆine ilis¸kin veriler iktisadi faaliyette ikinci c¸eyregˆe kıyasla ılımlı bir artıs¸a is¸aret ettiği belirtilen özete göre, üretim tarafından degˆerlendirildigˆinde, temmuz ayında yu¨zde 1,9 artan sanayi u¨retim endeksi agˆustos ayında yu¨zde 1,4 geriledi. Bo¨ylelikle, temmuz- agˆustos do¨neminde u¨retim bir o¨nceki c¸eyregˆe kıyasla yu¨zde 1,1 artıs¸ kaydetti. Bu go¨ru¨nu¨mu¨n, ihracatın destegˆi ile eylu¨l ayında da korunacagˆı du¨s¸u¨nu¨ldü.
Harcama tarafına ilis¸kin veriler, yılın ilk yarısında gerileyen yurt ic¸i o¨zel kesim talebinin u¨c¸u¨ncu¨ c¸eyrekte ılımlı bir toparlanma sergiledigˆine is¸aret etti. Temmuz-agˆustos do¨neminde dayanıklı ve dayanıksız tu¨ketim malları u¨retimi ile toplam tu¨ketim malları ithalatı artıs¸ go¨sterdi. Benzer s¸ekilde, finansal kos¸ullardaki iyiles¸menin de etkisiyle otomobil ve beyaz es¸ya satıs¸larında toparlanma go¨zlendi.
Temmuz-agˆustos do¨neminde makine-tec¸hizat yatırımlarına ilis¸kin go¨stergelerden tas¸ımacılık haric¸ yatırım malları u¨retiminin arttığı, ancak ithalatının geriledi belirtilen özette, şunlar kaydedildi:
"Digˆer taraftan, ins¸aat yatırımlarına ilis¸kin go¨stergelerden mineral maddeler u¨retimi azalırken ithalatı artıs¸ egˆilimini korumaktadır. I·ns¸aat sekto¨ru¨ istihdamındaki gerileme de dikkate alındıgˆında, u¨c¸u¨ncu¨ c¸eyrekte o¨zel ins¸aat yatırımlarının yavas¸ladıgˆı du¨s¸u¨nu¨lmektedir. Bu c¸erc¸evede, u¨c¸u¨ncu¨ c¸eyrekte c¸eyreklik bazda o¨zel kesim tu¨ketim harcamalarının toparlanması o¨zel kesim yatırım talebinin ise zayıf seyretmesi beklenmektedir. O¨te yandan, u¨c¸u¨ncu¨ c¸eyregˆe ilis¸kin bu¨tc¸e harcamaları kamu kesimi talebinin u¨c¸u¨ncu¨ c¸eyrekte bu¨yu¨meyi destekleyebilecegˆine is¸aret etmektedir. Agˆustos ayında aylık bazda altın haric¸ ithalat miktar endeksi yataya yakın seyrederken altın haric¸ ihracat miktar endeksi jeopolitik gelis¸melerin ve agˆustos ayında otomotiv firmalarının uzun su¨reli tatile girmelerinin etkisiyle yu¨zde 7,9 oranında geriledi.
Eylu¨l ayına ilis¸kin go¨stergeler, bir o¨nceki aya kıyasla altın haric¸ ithalatta azalıs¸a, altın haric¸ ihracatta ise Irak''a ihracatın artmasına ve otomotiv ihracatının agˆustos ayındaki du¨s¸u¨s¸u¨nu¨ telafi ederek yu¨kselmesine bagˆlı olarak artıs¸a is¸aret etmektedir. Bu c¸erc¸evede, yılın u¨c¸u¨ncu¨ c¸eyregˆinde c¸eyreklik bazda altın haric¸ ithalatın sınırlı oranda artacagˆı, altın haric¸ ihracatın ise yatay seyredecegˆi tahmin edilmektedir. O¨te yandan, zayıf seyreden ku¨resel talebin ve jeopolitik risklerin son c¸eyrekte de net ihracatın bu¨yu¨meye katkısını sınırlayacagˆı du¨s¸u¨nu¨lmektedir."
Özete göre, mevsimsel etkilerden arındırılmıs¸ verilere go¨re toplam ve tarım dıs¸ı is¸sizlik oranları temmuz do¨neminde bir o¨nceki do¨neme go¨re belirgin bir artıs¸ sergiledi.
I·s¸sizlik oranlarının yu¨kselmesi temelde tarım dıs¸ı istihdamdaki zayıf go¨ru¨nu¨mden kaynaklandı. I·s¸ gu¨cu¨ne katılımda go¨zlenen artıs¸ egˆilimi ise dikkati çekti. Bu do¨nemde ins¸aat sekto¨ru¨ istihdamındaki azalıs¸ egˆilimi duraklarken, sanayi sekto¨ru¨nde istihdam kaybı su¨rdü. Hizmetler sekto¨ru¨ ise tarım dıs¸ı istihdama katkı sagˆlamaya devam etti.
Yılın u¨c¸u¨ncu¨ c¸eyregˆine ilis¸kin o¨ncu¨ go¨stergelerin tarım dıs¸ı istihdama dair olumlu sinyaller vermediği değerlendirilen özette, şunlar aktarıldı:
"Yatırım egˆiliminin du¨s¸u¨k seviyelerde seyretmesi ve sanayi u¨retimindeki ılımlı artıs¸ egˆilimi is¸ gu¨cu¨ piyasasındaki iyiles¸menin zaman alabilecegˆine is¸aret etmektedir. O¨zetle, u¨c¸u¨ncu¨ c¸eyregˆe ilis¸kin veriler yurt ic¸i o¨zel kesim talebinin ılımlı bir artıs¸ sergiledigˆine is¸aret etmektedir. Anket go¨stergeleri c¸erc¸evesinde yılın son c¸eyregˆinde ic¸ talepteki ılımlı toparlanmanın su¨rebilecegˆi o¨ngo¨ru¨lmektedir. O¨te yandan, Avrupa ekonomilerinde go¨zlenebilecek yavas¸lamaya ve jeopolitik gelis¸melere bagˆlı olarak dıs¸ talebin zayıflayacagˆı du¨s¸u¨nu¨lmektedir. Bu c¸erc¸evede, iktisadi faaliyette yılın ikinci yarısında ılımlı ve kademeli bir artıs¸ beklemektedir. Digˆer taraftan, ku¨resel para politikalarına dair belirsizlikler, son do¨nemde finansal piyasalarda go¨zlenen oynaklık artıs¸ı ve tu¨ketici ile yatırımcı gu¨venindeki zayıf seyir bu¨yu¨me u¨zerinde as¸agˆı yo¨nlu¨ risk olus¸turmaktadır. Bu go¨ru¨nu¨m altında, talep kos¸ullarının enflasyon u¨zerindeki yukarı yo¨nlu¨ baskıları sınırlandıracagˆı ve yurt ic¸i talep gelis¸melerinin cari dengedeki iyiles¸me su¨recini destekleyecegˆi degˆerlendirilmektedir."
