Oscar ödül töreninde sunucu Ellen DeGeneres'in ünlü yıldızlarla çektiği 'selfie' (özçekim) fotoğrafının 2 milyondan fazla retweet edilmesiyle başlayan özçekim çılgınlığı, 800 milyar dolarlık akıllı telefon pazarının yeni gözdesi oldu. Geçtiğimiz yıl bu zamanlar varlığından çok az insanın haberdar olduğu özçekim çubuğu da, kısa sürede başlı başına bir sektöre dönüştü. İşin ilginç yanı 1983'te Japon Hiroşi Ueda tarafından icat edilip, en gereksiz 101 buluş listesine giren bu ürün, şimdilerde teknoloji marketlerinin en çok satanlar listesinde.
Media Markt Satın almadan Sorumlu Genel Müdürü (CPO) Sadi Açıkalın, “Geçen sene böyle bir ürün grubu yoktu, 2014'un ikinci yarısında özellikle turist müşterilerin ilgisi ile şehir merkezlerindeki mağazalarımızda satılıyordu. Şimdi Türkiye genelinde adetsel olarak en çok talep edilen ürünlerden biri haline geldi. En baz modelden bluetoothlu daha üst ve daha pahalı modellere kadar ayda binlerce özçekim çubuğu satıyoruz" diyor. N11. com adlı internet sitesinin açıkladığı rakama göre ise, 2014 mayıs ayından bugüne satılan özçekim çubuklarından 115 bin liralık ciro elde edildi. Türkiye'de yüzlerce alışveriş sitesinden sadece 10'unun bu rakamı elde ettiğini düşünsek bile cironun şimdiden milyon dolarları bulduğunu söyleyebiliriz. Kesin rakam bilinmese de teknoloji marketler ve diğer mağazalardaki satışlar eklendiğinde cironun 50 milyon dolara yaklaştığı da ifade ediliyor.
Hal böyle olunca sokağın ve ekonominin nabzını en iyi tutan kesimlerden seyyar satıcılık piyasasında tam anlamıyla özçekim fırtınası esiyor. Merter, Zeytinburnu, Yenibosna bölgesindeki toptancılar, Çin malı ürünlerden günde 5 bin adet ürünü Anadolu'ya gönderdiklerini ve turistik yerlere sipariş yetiştiremediklerini söyledi. Toptancılarda tanesi 5 lira olan ürünün seyyar fiyatı 25 lira. 6 saatte 20'den fazla sattıklarını dile getiren satıcıların günlük cirosu ise 200 lira. Hal böyle olunca vatandaş ucuza aldığı ürüne; satıcı da günlük kazancına gülüyor.
Simit tezgahını bırakıp özçekim işine yöneldiğini paylaşan Bayram Yılmaz Beyoğlu'ndaki turist bolluğundan faydalanarak günde 20 liradan 10-15 adet sattığını söylüyor. Yılmaz Merter'deki toptancıları işaret ederek, onlarca esnafın bu işe girdiğini anlatıyor. Yılmaz, “Önüne gelen selfie işine başladı, Şimdiden kazanç düştü desek yeridir. Yaz ortasında yapılmaz bu iş" sözleriyle dertleşiyor mu yoksa olası rakiplerin önüne mi geçiyor bilmiyoruz. Yılmaz, kazancının 5 bin liranın altına düşmediğini de en son ekliyor.
Taksim Meydanı'nda satış yapan Hayrettin F. “Gece yarısına doğru buraya geliriz, saat 4'e kadar hafta sonu 25; hafta içi ise 15 adet satıyoruz" diyor. "Normalde 35 liradır fiyatı ama 10 liraya bile bırakıyorum" derken bize soru hakkı bırakmıyor: 'Taksim piyasası benden sorulur. 15 senelik seyyar satıcıyım eskiden yazları kazanır, kışları yatardık, ama inanın Arap turistler sayesinde her mevsim kazanç iyi. Burada kazancımız en az 4 bin liradır. Son 6 aydır yeni moda bu çubuklar. Yerli yabancı herkesin elinde bir çubuk. Kim derse ki işler kötü Vallahi Billahi yalandır. İnanmayın!"
“Bakkal, tuhafiye işi yaptık tutunamadık aslında AVM'lerden sonra mahallede küçük esnafa yer yok" diyen Fevzi K., Yenibosna'dan aldığı ürünleri Beşiktaş ve Beyoğlu civarında satıyor. Özellikle hafta sonu satışlarında günde 30'u bulduğunu dile getiriyor. Piyasayı sorunca cevap çok net: "Kapış kapış gidiyor."
Fevzi K. hikayesini de resmediyor: “Utana sıkıla açtık tezgahı sonrası dersen işte buradayız" Zor mu diye sorunca, bir sürü şey anlatıyor ama aklımızda en çok şu cümleler kalıyor: “Pazarcılık zor iş, gel gör ki alışınca, başka bir şey. Kimseye söyleyemedim başta, sesim çıkmadı, herkes bana bakıyor gibi geldi. 50 -100 lira hasılatla eve dönünce bir de kimse paran var mı aç mısın tok musun diye sormayınca daha da cesaretleniyorsun. O çıkmayan sesle sokağı inletiyorsun. Pazarcılıkta utanmayı bırakacaksın, atacaksın kendini sokağa. Sonra, sonrası dediğim gibi işte buradasın."
1983 yılında bir fotoğraf makinesi şirketinde çalışan Japon Hiroşi Ueda, selfie çubuğunu icat edip, patentini aldı. Japon mucidin bu keşfinin tek nedeni, eşiyle Fransa'da resim çektirmek isterken makinesinin çalınmasıydı. 80'lerde piyasaya sürülen ürün o kadar gereksiz görüldü ki, su korkusu olanların ıslanmadan banyo yapabilmek için giydikleri giysiyle birlikte 101 En Gereksiz Japon İcadı kitabına girdi. Ürün sonraki yıllarda rafa kaldırıldı. 2003'te Ueda'nın patent hakkı sona ererken 10 yıl sonra olan oldu. 86. Oscar ödül töreninde ünlü isimlerin aynı karede yer alan fotoğrafları, selfie ekonomisini de beraberinde getirdi. Alman araştırma şirketi GFK'nin raporuna göre 2014'te 1.2 milyar telefon satıldı ve bunların neredeyse tümü selfie uyumlu. Selfie çubuğu satışlarının 100 milyonu geçtiği ifade edilirken,
tabletler için üretilenler de yolda. Kısacası, yeni özelliklerle patentleri alınan selfie çubuğu satışları elektronik perakende sektörüne ilaç gibi geldi.
Japonca biliyorum
Hiroşi Ueda, 30 yıl raflarda bekleyen keşfinden gelir elde edemedi çünkü 2003'te patent hakkı bitti. 300 kadar daha buluşu olduğunu söyleyen Udea, "Benim fikrim biraz erkendi" diyor. Ben size Japonca'dan tercüme edeyim: 'Kader utansın, ben sevdim eller aldı.' Parasını bilmem ama haberi bize nasip oldu. 10 liraya sıkı pazarlıkla bir de çubuğumuz oldu. O değil de biz hala haberin içinde de yazdığımız, 'Sudan korkanların ıslanmadan banyo yapacağı giysi' olayını anlamış değiliz. Siz yine de patent durumuna bir bakın.
