Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesi için bankalar, aracı kurumlar ve sigorta şirketlerinde müşteri ve ülke riskini ayırt edici mekanizmaları da kapsayan “uyum programı” zorunluluğu bugün devreye giriyor. Maliye Bakanlığınca geçen yıl Eylül ayında çıkarılan ve yürürlük tarihi 1 Mart 2009 olarak belirlenen “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik” bugünden itibaren uygulanmaya başlanıyor. Buna göre bankalar, sermaye piyasası aracı kurumları, sigorta ve emeklilik şirketleri ile Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü (Bankacılık faaliyetiyle sınırlı olmak üzere) uyum programına tabi olacak. Suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesine dönük risk temelli yaklaşımla oluşturulacak uyum programı, “kurum politikası ve prosedürlerinin oluşturulması, risk yönetimi ile izleme ve kontrol faaliyetlerinin yürütülmesi, eğitim ve iç denetim faaliyetlerinin yürütülmesi” işlemlerini kapsayacak.
Program çerçevesinde yürütülecek risk yönetimiyle, müşteri, hizmet ve ülke riskini esas alan tanımlama, derecelendirme, değerlendirme yöntemleri geliştirilecek, müşteriler ve işlemler risklere göre sınıflandırılacak, riskli müşteriler ile işlemler izlemeye alınacak ve ilgili birimleri uyarıcı raporlar hazırlanacak. Aynı şekilde risk tanımlama ve değerlendirme yöntemlerine ilişkin sorgulama yapılacak, risk izleme ve değerlendirme sonuçları, düzenli aralıklarla yönetim kuruluna sunulacak.
Yüksek riskli gruplara yönelik risklerin azaltılması için de işlemler ve müşterilerin sürekli olarak izlenmesine yönelik prosedürler geliştirilecek, bu tür müşterilerle iş ilişkisine girilmesi ya da işlemin gerçekleştirilmesi bir üst seviyedeki görevlinin onayına bağlanacak. İşleme konu mal varlığının kaynağı hakkında da mümkün olduğu ölçüde bilgi edinilecek. Bu kuruluşlar, müşterinin tanınması kapsamında ilave bilgi ve belge teminine dönük ek önlemler de alacak.
Yükümlüler, kurum politikası kapsamında, işletme büyüklüklerini, iş hacimlerini ve gerçekleştirdikleri işlemlerin niteliğini gözeterek, izleme ve kontrol faaliyetinde bulunacak.
Bu çerçevede, asgari düzeyde, yüksek risk grubundaki müşteri ve işlemler ile riskli ülkelerde gerçekleştirilen işlemler izlenip, kontrol edilecek. Karmaşık ve olağan dışı işlemler takibe alınacak ve belirlenecek tutarların üzerindeki işlemlerin müşteri profili ile uyumlu olup olmadığına bakılacak. Yeni sunulan ürünler ve teknolojik gelişmeler nedeniyle suiistimale açık hale gelebilecek hizmetlerin risk odaklı olarak kontrolü de, izleme ve kontrol faaliyetleri kapsamında yürütülecek.
Yarından itibaren uygulamaya konulacak uyum programı öncesinde bankalar, aracı kurumlar, sigorta ve emekli şirketleri ile PTT, söz konusu programı yürütmek üzere uyum görevlilerini atadı. Büyük hacimli kuruluşlarda uyum görevlisine bağlı çalışacak çok sayıda personelden oluşan uyum birimleri de oluşturdu.
Bu arada Maliye Bakanlığı Mali Suçlar Araştırma Kurumu (MASAK) ile Türkiye Bankalar Birliği uygulamaya dönük bilgilendirme toplantıları da düzenledi. İstanbul ve Ankara'da uyum görevlilerine dönük eğitici faaliyetlerde de bulunuldu.
Öte yandan MASAK Başkanı Adnan Ertürk A.A muhabirine yaptığı açıklamada, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanıyla mücadelede yeni bir sürecin başladığını, bu süreçte bütün yükümlülerin “müşterini tanı” ilkesi çerçevesinde hareket edeceğini ifade etti.
Yükümlülerin uyum görevlisi ve uyum birimleri aracılığıyla şüpheli işlemleri çok daha yakından izleyeceğini, riskli mükelleflerle ilgili takibat yapacağını ve MASAK'la işbirliği içinde çalışacağını kaydeden Ertürk, şunları söyledi:
“Suç gelirleri ve terörün finansmanıyla mücadelede artık oyunun kuralları net olarak belli. İyi ile kötüyü ayırt edici bir mekanizma kuruyoruz. Belirsizlikleri ortadan kaldırıyoruz. Ama işini doğru yapan, suça bulaşmamış, terörün finansmanına bulaşmamış olanların tedirgin olmasına hiç gerek yok. Yapılanlar tamamen uluslararası standartlara uyumdur.
Mevzuatla ilgili gerekli altyapı oluşturuldu. Sıra uygulama ve denetimde. Önce sistemin oturmasını bekleyeceğiz. Bu 3-5 aylık bir süre gerektirir. Bu süre içinde eğitim seferberliğini de başlatacağız. Daha sonra da sıra denetime gelecek. Bu çerçevede yükümlüler nezdinde geniş kapsamlı bir denetim faaliyeti yürüteceğiz.”
