|

Şiirin siyasetle imtihanı

Cetvelle Çizilmiş Dağınıklık kitabında Ali Özgür Özkarcı son 30 yılın şiirini siyasetle bağlantısı üzerinden ele alıyor. 160. Kilometre Yayınları arasında çıkan kitapta Özkarcı’nın şiirlerini severek okuduğumuz şairler üzerine önemli tespitleri var.

Yeni Şafak
19:45 - 18/01/2015 Pazar
Güncelleme: 17:48 - 18/01/2015 Pazar
Yeni Şafak
GÖKHAN ERGÜR

Edebiyatla uğraşan herkesin şiir üzerine hemen hemen bir fikri muhakkak vardır. Şair bir millet olduğumuzdan mıdır bilinmez şiir konuşurken son derece keskin ve net yargılara varmaktayız. Bu net yargılar bizi mutlak doğruya götürmese bile farklı kapılar açmada son derece maharetlidir ve ufuk açıcıdır. Ne yazık ki şiir üzerine konuşmaları yazıya dökmekte de bir o kadar tembeliz. Dergilerde birkaç edebiyat savaşçısının yaptığı hakiki eleştirinin haricinde kalan yazılar eleştiri kategorisine girmeyen tanıtıcı yazılara dönüşmekte ve şiirin üzerini kalın bir örtüyle örtmektedir. Şiir ve eleştiri konusunda başvuracağımız kaynaklar, İkinci Yeni şairleri ve İkinci Yeni’nin akademik sevgilileri dışında günümüzde neredeyse yok gibi. Şiir yazmaktan, şiir tanıtmaktan şiir üzerine düşünmeye ve yazmaya fırsat kalmıyor. Belki de yayınevleri gerekli imkanları tam olarak sağlayamıyor.


160. Kilometre’nin bu konuda hakkını yememek gerekiyor. Şiir denilince akla gelen birkaç yayınevinden biri olmayı başardılar, aynı zamanda şiir üzerine yazılan yazıları da kitaplaştırıp okuyucuyla buluşturma gayretindeler. Geçen yıl bastıkları Erhan Altan’ın, Sıfırlı Yıllarda Şiirimizde Deney/im şiir severlerin ilgisini çekmişti. Bu yaz yayımlanan Cetvelle Çizilmiş Dağınıklık, Ali Özgür Özkarcı’nın şiir üzerine yazılmış keyifli bir kitap. 2003-2010 tarihleri arasında arkadaşlarıyla çıkarttığı heves dergisinden tanıdığımız Ali Özgür 2013 yılından beri Duvar dergisinin yayın kurulunda. Şiir ve şiir üzerine yazdığı yazılar Yaşayan Marksizm, Emek ve Özgürlük, BirGün, heves, Varlık, Kitap-lık ve Duvar gibi mecralarda yayınlanan şairin; Kırbaç (2006), Yamuk (2009), Yetmez Ama Hayır (2011), Dikkat Köstebek Çıkabilir (2012) isimli şiir kitapları mevcut. Cetvelle Çizilmiş Dağınıklık şairin 80’lerden 2000’lere şiir ve siyaseti tartıştığı yazıların bütünlüğünü oluşturmakta. 


ŞİİRİN VE ŞAİRİN DERDİ    

Şiir üzerine düşünmenin kıymetine bahsetmeye gerek yok, hele bir şairin eleştiri yazıp şiir üzerine kafa yorması Türk şiiri için son derece kıymetli bir olay. Anladığım kadarıyla Ali Özgür Özkarcı şiir üzerine uzun uzun düşünen, çalışan ve bu çalışmaları yazıya döken bir şair, bu son derece iyi. Yazıların yazım sürecini ve düşünme safhasını şöyle açıklıyor Ali Özgür Özkarcı önsözde: ‘’Bu kitapta öne sürdüğüm düşünce parçacıklarıyla uzun süre cebelleştim. Ama nihayete ermek diye bir şey yok neticede. Kitap tamamlanmış olsa da, yazılardaki kimi fikirlerle cebelleşmeye devam edeceğim, burası kesin. Bu yazıların meseleleri üstünde ‘takıntılı’ bir biçimde durduğumu itiraf etmeliyim’’. 


Kitabın merkezinde duran: Modern Türkçe şiir neyi temsil eder? Sorusuna cevap olarak Türkçe şiirin siyasi bir şiir olmasını ve siyasi şiirin her dönemde gerek yüzeyden, gerekse gömülü olarak aktığını söyler. Şiir satmıyor, şiir okunmuyor serzenişlerini Türk şairinin politik olmayla arasındaki mesafeyi açmasıyla ve o mesafede yalnız kalmasıyla açıklayan şair; Mehmet Akif’ten, Attila İlhan’a, 40 kuşağından 70’lerin şiirine, Ece Ayhan’dan, İsmet Özel’e panoramik siyasi bir yolculuğa imkan sağlıyor. Şairin temel derdi bu kitapta şiirin siyasetten en çok uzaklaştığı, şairin politik olma derdini sadece ve sadece huzursuz memnunlukla geçiştirdiği 80’li yıllar ve sonrasına ışık tutma gayretinde. 


Bir dönem okuması diyebileceğimiz Cetvelle Çizilmiş Dağınıklık yaptığı bu dönem okumalarını politik bir zemin üzerinde yapmakta. Şairin altyapı ve üstyapıyla olan ilişkisi, yaşamı, deneyimleri ve şairin bulunduğu dönemde takındığı siyasi tavır kitabın şiire ve şaire yaklaşımında kullandığı silahların başında geliyor. Fakat zaman zaman şairin takındığı aşırı siyasi tavır okuyucuyu yer yer rahatsız etmekte ve boğucu bir hal almaktadır. 


TÜRK ŞİİRİNİN SEYRİ

Cetvelle Çizilmiş Dağınıklık; Beş Şair Beş Seksen, Politikus / Poetikus / 90’lardan 2000’lere Şiir adı altında üç başlıktan oluşmakta. Okuyucuyu selamlayan Beş Şair Beş Seksen bölümünde 12 Eylül’ün genç şairler üzerindeki etkisi ve zaman içerisinde şairlerin izlediği yarı mahkum yol incelenmekte. Ahmet Erhan, Ahmet Güntan, Akif Kurtuluş, İzzet Yasar ve küçük İskender’in şiirine mercek tutuyor. Bu bölümde özellikle Ahmet Güntan hakkında yazılmış yazı okuduğum en nitelikli Güntan yazılarından biri. Ahmet Güntan üzerine yazılmış yazıların azlığını ve gerekli alakanın gösterilmemesi konusunda sorduğu iki soru önemli, ilk olarak Güntan’ın yazdığı şiirin içine girilmesindeki zorluktan mı yoksa Ahmet Güntan’ın şiirini, mevcut beğeniden uzağında kurmasından mı kaynaklandığı soruları etrafında tartışır. Güntan’dan yana aldığı koruyucu tavrı diğer şairlere karşı göstermeyen şair Güntan’ın büyük tartışmalara yol açan ‘Büyük Ortadoğu Karmaşığı’ isimli şiirini temize çekme gayreti yazının en zayıf yönü gibi görünmekte. 

Kitabın ikinci bölümünde yazılan emek mahsulü yazıların içerisinde ‘Osman Konuk Şiiri veya 80 Sonrası İslamcı Şiir’ başlıklı yazı Konuk’un şiirini ve dünyaya karşı duruşunu detaylı bir biçimde inceliyor. 80 sonrasında İslamcı şiirdeki neo-hececi veya modern lirik şiirden ayrı bir yol izleyen Konuk’un beslendiği kaynaklar ve çevresine etkisi Ali Özgür Özkarcı tarafından keyifli bir biçimde aktarılmış.

Hakan Arslanbenzer, Ah Muhsin Ünlü, Bejan Matur, Murat Menteş, Metin Kaygalak, Erhan Altan gibi isimlerin değerlendirildiği son bölümde ise şairlerin kuvvetli ve zayıf yönlerine değinilmekte. Hakan Arslanbenzer’in neo-epik şiirinde yaşadığı yalnızlık ve taraftar bulamama durumu, Ah Muhsin Ünlü’nün İslamcı şairlere açtığı bıçkın ve modern İslamcı model, Murat Menteş’in kötü bir Muhsin Ünlü taklidi olduğu ve poz kesen şiirde başarısızlığa uğradığı anlatılmakta. 


Ali Özgür Özkarcı özet olarak kıymetli bir iş yapmış. Bu ve benzeri kitaplara Türk şiirinin ihtiyacı olduğu aşikar. Cetvelle Çizilmiş Dağınıklık şiire ve şiirin arka planına meraklı olan edebiyatseverlerin okuması gereken bir kitap hüvviyetinde.


Kitabın künyesi:

Cetvelle Çizilmiş Dağınıklık

Ali Özgür Özkarcı

160. Kilometre Yayınevi

2014

272 sayfa
#şiir
#şair
#edebiyat
#cetvelle çizilmiş dağınıklık
9 yıl önce