Edebiyatımızda nitelikli eleştirinin eksikliği sürekli söylenen bir olgu olmuştur. Eleştiriyi sanat eserinin hayat kaynağı olarak düşündüğümüzde eserlerin nitelikli eleştiriden mahrum kalmaları, eleştiri yokluğunda eser yağmuru gibi bir durumun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bunu öykü bağlamında değerlendirdiğimizde, istisnaları bu değerlendirmenin dışında tutarsak, mevcut eleştiri yazıları sadece dil yanlışlarına ve anlatım bozukluğuna indirgenerek derinlikten yoksun bir portre çizmekte veya methiyeden ibaret inceleme yazıları olmaktan öteye geçememektedir. Ayrıca incelenen yazar, eleştirmenin kendi mahallesindense eserine toz kondurulmazken; başka mahalledense en küçük dil yanlışının bile büyük bir hata olarak sunulması ya da eleştiriye bile değer bulunmaması da işin başka bir boyutu.
Mihriban İnan Karatepe'nin geçtiğimiz aylarda Hece Yayınlarından çıkan Yekrek adlı kitabı eleştiriyle ilgili bunları düşündürdü bana. Yazar, uzun yıllar dergilerde yayınlanan eleştiri yazılarını bu kitapta bir araya getirmiş. Kitapta toplam on bir öykü, üç roman ve iki şiir eleştiri\değinisine yer veriliyor. Yazar, bazı yazılarını tek bir öyküye ayırırken, bazılarını da kitap olarak değerlendiriyor. Böyle kitaplar yılların birikimiyle oluştuğu için özellikle öykü yazmaya yeni başlayanlar için bir ders kitabı niteliğindedir.
1992'den bu yana öykü yazan yazarın, Kadife Durağı ( 2001), Hacıyatmaz (2008), ve Aramızda ( 2012) adlı öykü kitapları bulunuyor. Ayrıca Hacıyatmaz, Türkiye Yazarlar Birliğince yılın öykü kitabı seçilmiş. Yekrek, yazarın ilk eleştiri kitabı. Yazar, kitapla ilgili her ne kadar ön sözünde inceleme tabirini kullansa da ben eleştiri ifadesinin daha yerinde olacağı düşüncesindeyim. Çünkü yazar ele aldığı eserlerle, özellikle öykülerle ilgili derinlemesine tahlil yapmakta, değerlendirmelerde bulunmakta, en önemlisi de az da olsa olumsuz bulduğu taraflarına yer vermektedir.
Kitabın ilk yazısı olan, Haldun Taner'in Şişhaneye Yağmur Yağıyordu adlı öyküsünün değerlendirildiği Şişhaneye Yağmur Yağıyordu Öyküsünde İronik Anlatım Tutumuna Dair adlı yazıda öykünün adeta fotoğrafı çekilerek analizi yapılır. İronik bağlamı, halk diline yatkınlığı, incelikli olay örgüsü titiz bir şekilde dile getirilir. Yazar, diğer yazılarında olduğu gibi bu yazısında da esere sığ bir “beğenmedim, olmamışçı” yaklaşımla yaklaşmadığı gibi; eseri bir takım kuram, ideoloji, bilgi birikiminin içinde boğmaz. Kitabın bir diğer önemli yazısı Güray Süngü'nün Deli Gömleği adlı öykü kitabını ele alındığı Sırtımda Deli Gömleği adlı yazısı. Karatepe, bu yazısında kitabın olumlu bulduğu taraflarının yanında, olumsuz bulduğu taraflarına da yer verir. Ancak bunu içten bir anlatımla ve okuyucuyla sohbet ediyormuşçasına yapar. Kitaptaki diğer yazılara nazaran farklı bir yerde duran bu yazı, bu yönden tam bir eleştiri yazısı olarak karşımıza çıkar. Yazar, başka yazarların eserlerini incelerken aslında kendi poetikasını ortaya koymaktadır. Kitapta bunların dışında Mustafa Kutlu, Hüseyin Su, Ramazan Dikmen, Cemal Şakar, Selvigül Kandoğmuş Şahin, Akif Hasan Kaya, Aykut Ertuğrul, Güzide Ertürk'ün öyküleriyle; Selim İleri, Hasan Aycın ve Işık Yanar'ın romanlarına; ayrıca iki de şiir değinisine yer verilmiş.
Yılların deneyimi ve ince bir işçilik ürünü olan Yekrek nitelikli edebiyat okurlarının okuması gereken bir kitap…
Mihriman İnan Karatepe
Yekrek
Hece Yayınları
2014
126 Sayfa
