|

Edebiyat gençlere emanet

Bir yayın takvimini daha geride bıraktık. Bu yıl birçok türde binlerce eser okuyucuyla buluştu. Edebiyatımızın önde gelen isimlerinden, 2013'teki tüm yayınlar arasından öne çıkan kitapları ayırmalarını istedik. Ortaya çıkan sonuç ise hepimiz adına ümit verici; Türk edebiyatının genç yazarları, usta işi eserlerle karşımızda!

Yusuf Genç
00:00 - 1/01/2014 Çarşamba
Güncelleme: 15:26 - 1/01/2014 Çarşamba
Yeni Şafak
Edebiyat gençlere emanet
Edebiyat gençlere emanet

Rakamlar her ne kadar dünya ortalamasının altında olsa da Türkiye'de ciddi bir yayın trafiği var. Her yıl yüzlerce kategoride binlerce yeni eser okuyucuya ulaşıyor. Türkiye'nin toplam birikimine, kültürel sıçrama yapma imkânına destek veriyor elbette bu yayın akışı. Belki istenilen yerde değiliz ama önemsenecek yerdeyiz. Ayrıntılı 2013 yayın haritası bu tarihlerde birçok mecrada yayınlanacak. Bunu yeniden tekrar etmek yerine 'önemli' kabul edebileceğimiz üst başlıklarla ilgili bir yeniden hatırlama yapmak istedik. Şair ve yazarlarımıza 2013'ün öne çıkanlarını sorduk. Soruşturmamızda roman'da Işık Yanar ve Güray Süngü, hikâyede Kamil Yeşil ve Abdullah Harmancı, İnceleme-araştırma'da genç eleştirmen Ali Görkem Userin ve şiirde de hemen her yıl yayınladığı seçkileriyle o yılın nabzını tutmaya çalışan Şeref Bilsel var.

Kamil Yeşil - Hikaye

İsmet Özel, bir konuşmasında; kendi şiirinin sesi ile kulağı dolu olduğunu, bundan dolayı başka şairlerin şiirlerini duyamadığını söyler. Benim kulağım ve dikkatim de bu yıl yayımlanan Yol Durumu hikâyesi üzerinde idi. Çünkü son otuz yılın serencamını teşrih masasına yatırıyor kitap. Ya Tahammül Ya Sefer'den sonra bu vadide ikinci kitap Yol Durumu. Bu arada Recep Seyhan'ın Güneşin Doğduğu Yerde adlı hikâye kitabı ile soluklandım. Eleştirmen ve hikâye yazarlarını bilemem; ama Recep Seyhan'daki ayrıntı zenginliği, atmosferin prizmatik dili, anlatıcının ironik ve dramatik duruşu ile yıllar sonra aniden gelen bir dost gibi idi benim için. Yirmi yılı aşkın kitap yayımlamayan Recep Seyhan, arka direkte kendini unutturan golcü gibi, her an yeni sürprizler yapabilir. Yayın yılı 2012 olmasına rağmen, bence bu yılın gözden kaçan kitabı Sadık Yalsızuçanlar'ın Evden Eve Gezen Ölüm adlı kitabıdır. Ölümün halleri de denebilirmiş bu kitaba. Herkes kendince ölüyor ve ölüm insanın, insan ölümün mânâsı oluyor bu öykülerde. Başbağlar'dan gözaltı ölümlerine, Filistin'deki işkenceden, ölü bulunan insanlara kadar bin bir kılıkla aramızda gezen ölüm. Gündelik sözlerimiz arasında geçecek kadar zalimce ve mazlumca. Son olarak İsmail Özen'den, onun Günler Ne Kadar Kısaldı'sından ve Mihriban İnan Karatepe'nin Kadife Durağı'ndan bahsetmeliyim.

Şeref Bilsel - Şiir

Hayat devam ettikçe, kelimeler yolumuzu kesmeyi, üstümüzü aramayı sürdürecek. Söz konusu şiir olunca kelimeler sadece üstümüzü değil, daha çok içimizi arıyor. Türk şiirinin yaşayan değerli şairlerinden Gülten Akın'ın geçmişe, doğaya, hastalıkların insana ettiği fenalıklara, yaşlılığa bakan şiirlerinden oluşan 'Beni Sorarsan' (YKY) adlı kitabı okurlarla buluştu. Yine YKY'den Türkçenin duru, berrak söyleyişin demlendiği, Cevat Çapan'ın 'Su Sesi' adlı kitabı yayımlandı. İkaros yayınları '2000'li Yıllar Şiirinde Yürüyüş' üst başlığıyla-her biri ilgiyle okunmayı hak eden- Tamer Gülbek, Emel İrtem, Ayşe Nâlân, Hasip Bingöl, Gökhan Arslan, Betül Dünder, Engin Özmen ve Mustafa Atapay imzalı bir şiir dizisini okurlara sundu. Metin Kaygalak'ın 'Doğu Kapısındaki Jonglör' (Avesta) adlı şiir kitabı bizi, içten bir nida eşliğinde Doğu'ya, kayıp ve yenik oğulların arasına, ceberut olana karşı itirazı elden bırakmadan götürüyor.

SERAP ASLI ARAKLI- HÜRMETEN

Yitik Ülke Yayınları iyi şiirlerle okuru buluşturmayı sürdürdü: Onur Behramoğlu'nun 'Senden Öğrendiğim Şarkılar'; Uğur Aktaş'ın 'Kendi İle Ben', Enver Topaloğlu'nun 'Aşk Kayıtları'…Yasakmeyve yayınlarından çıkan Fırat Caner'in 'Zeval' adlı kitabı bize pek çok bakımdan özgün bir şairi getirdi. Varlık yayınları Serap Aslı Araklı'nın bir ilk yolculuk için hayli sağlam, oturmuş bir söyleyişe sahip şiirlerini barındıran 'Hürmeten' adlı kitabını okurlara sundu. Yılın çalışkan yayınevlerinden biri de Mühür'dü. Ali Günvar'ın 'Ricatlar Kitabı'; Oktay Taftalı'nın 'Kayıp ve Marifet'; Mustafa Fırat'ın 'Karanlık Şiirler'i ve Hakan Güzeldere'nin 'Parpali' adlı ilk kitabı Mühür yayınlarında öne çıkan kitaplar arasındaydı.

SAİD YAVUZ - YÜZÜMÜN ÇOCUKLUĞU

Profil yayınları Türk şiirinin genç, diri seslerini kitaplaştırmayı sürdürdü: 'Kış Bilgisi' (Ahmet Murat), 'Tüm Nefesliler' (Mustafa Akar), 'Yüzümün Çocukluğu' (Said Yavuz), 'Heves' (Suavi Kemal Yazgıç). Onur Caymaz'ın 'Pervaneyle Yaren' (Tekin yay.) rahat, akıcı bir üslûp nezaretinde aşktan ve Nar'dan nasiplenerek birikmiş şiirleri barındırıyor. Hayriye Ünal'ın 'Şimdi Aşk Ebediyyen Değişir' ( Pan yay.) adlı beşinci şiir kitabı sesin ve dolayısıyla sözün yığılarak ilerlediği böylece gümrah bir ırmağa döküldüğü 'Can havli'yle yazılmış şiirlerden oluşuyor. Poetik bağlamda 2013 yılında öne çıkan eserler şöyle sıralanabilir: 'Geçmişin İçindeki Geçmiş' (Ebubekir Eroğlu, YKY), 'Türk Şiirinde 1980 Kuşağı' (Bâki Asiltürk, YKY) ve 'Şiir İçin Paralaks' (Utku Özmakas, 160. Kilometre), 'Ah Biz Şairler' (Cihan Oğuz, Yazılı Kâğıt Yay.)

HÜSEYİN ATLANSOY- GÖSTERİ UÇUŞU

Mürekkebine su katmayan, ağzından çıkanı kulağı duyan, günümüzün önemli şairlerinden Hüseyin Atlansoy'un 'Gösteri Uçuşu' (Hece) bu yılın önemli kitapları arasındaydı. Son olarak Celâl Fedai'nin 'Prensesleri Geri Çağırın' (Hece) kitabında fiiller, kültürel motifler üzerinden işleyen dil; eleştirel, politik bir sahaya dökülen şiirleri çıkarıyor karşımıza.'

Işık Yanar - Roman
HASAN ALİ TOPTAŞ - HEBA

2013 roman açısından bereketli bir yıl oldu. Yerli ve yabancı romanlara baktığımızda gerek yeni isimlerle gerekse de ustaların yeni eserleriyle karşılaşıyoruz. Roman sanatı açısından klasikler birkaç yıldır yeniden gündemdeler. Bildiğimiz, daha önce okuduğumuz roman yazarlarının yapıtlarını yeniden raflarda görüyoruz. Bunun yanında ilk defa çevrilen birçok kitap da söz konusu. Bunlardan birisi Nabokov'un en önemli romanlarından birisi olarak görülen 'Solgun Ateş'. Çağdaş yazarlardan Walter Mosley'in 'Pek Saygıdeğer Ptolemy Grey'i önemli buluyorum. Yerli yazarlardan Yaşar Kemal'in 'Tek Kanatlı Kuş'u; Hasan Ali Toptaş'ın 'Heba'sı; Alper Gürkan'ın ilginç bir hikâyesi olan  'Mütercim'i ve ilk öykü kitabıyla hafızamızda yer eden Tuna Lütfi Yukay'ın 'Çürük Tavşan'ı hatırımda kalanlar. Bunun dışında birçok değerli roman edebi zenginliğimize katkı sunmuştur.

Güray Süngü - Roman

Yayınlanan çok sayıda roman arasından okuduğum ve değerli bulduğum 2013 yılı romanlarından ilki Dedalus Kitap tarafından yayınlanan Jan Van Mersbergen imzalı 'Gecenin Öteki Yakasına Yolculuk' oldu. Ülkemizde çok bilinmeyen Machado De Assis'in 'Mezarımdan Yazıyorum'u ise yıllar sonra tekrar okur karşısına çıktığı için beni heyecanlandırdı. Hasan Ali Toptaş'ın Heba'sı; Mehmet Eroğlu'nun Fay Kırığı üçlemesinin son kitabı Rojin; ve Yaralı Kalmak adlı romanından beri ne yazsa okuduğum İbrahim Yıldırım'ın Madam Samatya'sı benim için edebiyatın poproman karşısında gerilemesine müsade etmeyen önemli romanlardı. Öte yandan Alper Gürkan'ın Mütercim'i ise bir ilk roman olarak belleğime kazındı.

Ali Görkem - İnceleme - Araştırma
İBRAHİM KALIN - AKIL VE ERDEM

İbrahim Kalın, İslam ve Batı'dan sonra bu kez 'Türkiye'nin Toplumsal Muhayyilesi' altbaşlığını taşıyan Akıl ve Erdem'le bizi durup düşünmeye çağırıyor. Türkiye'nin modernleşme sürecinde kendi geleneği ve kültürüyle yaşadığı gerilimi kaydediyor. Varlık tasavvuru, muhayyile, dünya görüşü, düşünce geleneği, irfan ve felsefe gibi sacayakları üstünde yükseliyor Akıl ve Erdem. Akıl ve Erdem, İbrahim Kalın, (Küre Yayınları)

TURAN KOÇ - VAROLUŞUN TANIKLARI

Şiir ve edebiyat kadar sanat, estetik ve düşünce alanındaki çalışmalarıyla da tanınan Turan Koç Varoluşun Tanıkları adlı bu eserinde Yunus Emre'den Mevlana'ya, Mehmed Akif'e, Necip Fazıl'a, Yahya Kemal'e ve Nuri Pakdil'e uzanan kapsamlı bir çizgide Türk edebiyatının köşe taşlarına kayıt düşüyor. Turan Koç bu yazılarında ele aldığı zevatı sanat-hayat dengesi içinde ustaca yorumlarken bir yandan da hakikat algıları ve varlık tasavvurları özelinde ortak bir çerçeveye taşıyor. Her sanat eserinin varoluşsal bir gereklilik olarak dünya görüşünü de gözetmesi açısından Varoluşun Tanıkları'na kulak verilmesi gerek. Varoluşun Tanıkları, Turan Koç (Hece Yayınları)

VELİ UĞUR - TÜRKİYE'DE POPÜLER ROMAN

Veli Uğur'un bu araştırması, popüler damgası ile küçümseyip geçtiğimiz, çoğu zaman görmezden geldiğimiz ama geniş kitlelere ulaşan popüler romanların 1980'den 2000'li yıllara kadar olan yirmi yılı aşkın süreçteki durumuna yakından bakıyor. Aşk, hidayet, bilimkurgu, fantastik, polisiye, korku ve tarihî romanlar olmak üzere alt türlere göre tasnif ederek ortak temalar, karakterler ve benzeri birçok konu etrafında değerlendiren kitap, popüler romanın bizdeki genel seyrini olduğu kadar öne çıkan merkezî eserlerin durumunu da ayrıntılı bir şekilde inceliyor. Böylece edebiyat meraklılarının olduğu kadar toplumsal dinamikler ve kültürel çalışmalarla ilgilenen okuyucuya da hitap ediyor. 1980 Sonrası Türkiye'de Popüler Roman, Veli Uğur (Koç Üniversitesi Yayınları)

ŞEMSETTİN ŞEKER - DERS İLE SOHBET ARASINDA

'On Dokuzuncu Asır İstanbul'unda İlim, Kültür ve Sanat Meclisleri' altbaşlığını taşıyan bu zengin eser, dönemin ilim, edebiyat başta olmak üzere siyaset ve toplum boyutlarını konak, saray, medrese, kahvehane gibi temel mekânlar üzerinden ele alıyor. Sadece içerdiği zengin görsel malzeme arşivi için bile görülmeye değer bir kaynak olan Ders ile Sohbet Arasında, aynı zamanda resmi tarihe alternatif bir tarih okuması da sunuyor. Ders ile Sohbet Arasında (Zeytinburnu Bel. Kültür Yayınları)

ABDULLAH HARMANCI - KURMACANIN BÜYÜLÜ SURETİ

Abdullah Harmancı'nın 1998-2013 arasında yazdığı, öykü ve öykücüleri merkez alan yazılarını bir araya getiren renkli ve zengin bir eser Kurmacanın Büyülü Sureti. Merkezinde öykü ve öykücüler olmakla birlikte yazı ve edebiyat meseleleri de kitabın hâkim renklerinden. Harmancı'nın serinkanlı yaklaşımı, zengin yorumları ve içtenlikli dili tek kişilik bir medreseye dönüştürüyor bu kitabı. Kurmacanın Büyülü Sureti (Profil Yayınları)

Abdullah Harmancı - Öykü
CİHAN AKTAŞ – AYAK İZLERİNDE UĞULTU

2013 yılı içerisinde öne çıkan öykü kitaplarından biri, Cihan Ataş'ın Ayak İzlerinde Uğultu adlı kitabı. Göçmenlik, kaçak göçmenlik, siyasi mültecilik gibi problemleri işleyen bu kitap, sadece öykülerdeki coğrafi çeşitlilik açısından bakıldığında bile öykücülüğümüz için ileri bir adım. Mahir Ünsal Eriş'in Olduğu Kadar Güzeldik adlı kitabı da, yarattığı gerçeklik duygusu ile detaycılığı ile öne çıkıyor. 2012'de Bangır Bangır Ferdi Çalıyor Evde'siyle öykü okurlarının ilgisini çekmeyi başarmıştı Mahir Ünsal.

DÜNYANIN ÖYKÜSÜ KAPANDI

Bu sene öne çıkan bir başka kitap ise Ahmet Sarı'nın Merhamet Dilercesine Gökyüzüne Bakmak adlı öykü kitabı. Ayrıca bir not olarak belirtelim ki, bu yıl öykü alanında öne çıkan bir kitap değil de bir olay: Dünyanın Öyküsü adlı derginin kapanması oldu. Özellikle öykü teorisi alanında yetkin yazılar çıkartan iyi bir yayındı. Yeniden neşredilmesi ümidiyle…

10 yıl önce