''Arapların kutbu, Acemlerin pîri, Türklerin şeyhi'' olarak vasfedilen medeniyetimizin yapı taşı, bilgelikler ırmağı Ahmed Yesevî ile Yesevîlik âdabı, menâkıbı ve büyüklerini anlatan İyilerin Dalgalı Denizlerden Çıkardığı İnciler, Yesevîlik alanında kaleme alınmış en önemli kaynaklardan biri. Eseri kaleme alan ateşîn bir kalp ve samimi bir gönlün sahibi Hazînî. Asıl adı, Cevâhirü''l-Ebrâr min Emvâc-ı Bihâr, 16. yüzyıla ait bir eser olup Yesevîlik adabı ve Yesevî menkıbelerinin bir arada olduğu önemli bir Yesevî kaynağı olma özelliğine sahiptir. Hazînî yaklaşık olarak H. 940/M.1534 doğumlu. Kübreviye tarikatına bağlı babası ve ağabeyinden farklı olarak Hazînî, henüz on iki yaşında Yesevî olur. Eserlerinden, eşi ve iki oğlunun kaybını yaşayan Hazînî''nin geçim sıkıntısı çektiği anlaşılmaktadır. Şair, Sultan Selim devrinde ve Sultan III. Murad''ın cülusunda İstanbul''da bulunmuş; üç eserini Sultan III. Murad adına yazmıştır. Hazînî''nin kesin olarak bilinmeyen vefat tarihi, Cevâhirü''l-Ebrâr''ın telif edildiği H. 1002/M.1594''ten önce değildir.
Dil ve üslubuyla hayli zorlayıcı bir metin olan Cevâhirü''l-Ebrâr''ı, en yalın hâlde metnin asıl mesajını verir biçimde sadeleştirme yoluna gidilmesi pek çok okuyucu için büyük bir kolaylıktır. Cevâhirü''l-Ebrâr''daki menkıbelerin başlıca kahramanları, Hazînî''nin tavsifleriyle, ''Kutb-ı Arab, pîr-i Acem, şeyh-i Türk'' Ahmet Yesevî ile ''Mürşidü''l-Kürd ve''l-Arab ve''l-Acem'' Seyyid Mansur''dur. Eserde Ahmet Yesevî ile Seyyid Mansûr''un menkıbeleri dışında Yesevîlik âdâbına dâir önemli bilgiler bulunmaktadır. Hazînî''nin dağınık olarak eserine aldığı konuların sadeleştirilmiş bölümde başlıklandırılmış olması da metne hâkimiyeti kolaylaştırmaktadır.Bilinen tek nüshası İstanbul Merkez Kütüphanesinde bulunan Cevâhirü''l-Ebrâr 162 varaktan ibaret olup metnin 111 varağı Türkçe geri kalan kısmı ise Farsçadır.
Yeseviliğe dair en önemli kaynaklardan biri olan bu esere, ilk defa Fuat Köprülü tarafından dikkat çekilmiş onun yazısıyla gündeme gelmiştir. Prof. Dr. Cihan Okuyucu''nun metnin çeviriyazısını ve oldukça geniş yer tutan Farsça kısımlarını tercümesini gerçekleştirmesiyle ilk defa gün ışığına çıkan eser, şimdi de Doç. Dr. Mücahit Kaçar''ın metni sadeleştirmesiyle birlikte bir bütün halinde okuyucu ile buluşuyor. Eser, Ahmed Yesevî kaynağının derin damarlarından ''mıknatıs-ı ekber'' olarak vasfedilen Seyyid Mansûr ve nice Yesevî büyükleri ile bizleri tanıştırıyor.
İyilerin Dalgalı Denizlerden Çıkardığı İnciler Hazini
Haz: Cihan Okuyucu, Mücahit Kaçar,
Büyüyenay Yayınları
2014
528 sayfa
