Naîmâ; 1665-1716 yılları arasında yaşamış, bir Osmanlı tarihçisidir. Naîmâ Tarihi; her ne kadar yeni ve temiz bir baskısı uzun zamandır yapılmasa da her tarih meraklısının başucu kitaplarından birisidir. Bunlar genel, her mürekkep yalamış kişinin bileceği konular. İlginç olan şey, Behçet Necatigil’in 1967’de İstanbul Radyosu tarafından seslendirilip, yayınlanması için yirmi altı temsilden oluşan, Naîmâ adında bir radyo oyunu yazmasıdır. Oyunda Naîmâ Tarihi’nde anlatılan birçok olaydan kesitler sunulur. Tabii Naîmâ, tarih yazmış. Behçet Necatigil ise bu tarihi olayların belli kesitlerini, radyo dinleyicisinin anlayacağı şekilde sadeleştirmiş, kısaltmış ve diyalog haline getirmiş. Ortaya ilginç, bir o kadar da eğlenceli bir çalışma çıkmış.
Naîmâ’nın Türkçesi ve üslubu günümüz konuşma ve yazı dilinden oldukça farklı. O yüzden Arapça ve Farsça kelimelerin anlamını bilmek, Naîmâ Tarihi’ni anlayarak okumaya yetmez. Bir de onun üslubuna aşinalık kazanmak gerekir. Bu da uzun süre Naîmâ Tarihi’yle oturup kalkmakla mümkün. Belki biraz da aynı dönemde yazılmış şiirlere göz atılmalıdır. Naîmâ, Aşıkpaşaoğlu veya Oruç Beğ tarihlerinde özellikle epik şiirde kullanılan birçok edebi sanatla karşılaşılır. Bunlar, olay ve kişileri daha net, anlaşılır, etkileyici ve akıcı bir şekilde aktarmak için kullanılmıştır.
Behçet Necatigil’in ustalığı burada devreye girer. Naîmâ Tarihi’nden seçtiği olayları radyo dinleyicileri için uyarlamaya kalkıştığında, önünde dil, üslup ve edebi sanatlar gibi üstesinden gelinmesi zor engellerle karşılaşır. Necatigil’in yaptığı sıradan bir sadeleştirme değil. O, ayrıca Naîmâ’nın üslubunu da yakalamaya çalışır. Çünkü o üslup, radyo oyunlarına canlandırılacak olan olayların atmosferini kazandıracaktır. Naîmâ’nın anlattığı olaylar, 17. ve 18. yüzyıllara ait; o yüzyılların havasını oluşturmak, dinleyicileri, biraz da olsa, o yüzyılların havasına sokmak için, metnin orijinal üslubunu tamamen bozmadan bir sadeleştirmeye gidilmelidir. Bunun için sadeleştirmeyi yapan kişi, Osmanlı Türkçesine ve Osmanlı metinlerindeki üslup ve edebi sanatlara hakim olmalıdır. Necatigil bu yönlerini Naîmâ’da konuşturur. Naîmâ Tarihi’nden birçok enteresan, macera havasında anlatılan olayı hem 1967’de anlaşılacak şekilde sadeleştirir hem de Naîmâ’nın kullandığı kelimeleri ve kurduğu cümleleri dikkate alarak, belli bir tarihi atmosferi oluşturur.
Necatigil’in radyo oyunu Naîmâ Tarihi’ne dönük bir merak uyandırması açısından önemlidir. Bu tür çalışmalar, gelenekle aramıza açılan boşluğu biraz olsun kapatır umuduyla, Necatigil gibi usta kalemler eliyle çoğaltılmalı, artık Osmanlı’nın ortaya koyduğu metinler irdelenmeli, günümüze taşınmalı ve çeşitli alanlarda kullanılmalıdır. Öbür türlüsü bir rezalete veya yanlış anlamaya yol açabilir. Necatigil’in Naîmâ’sı da birçok açıdan yanlış anlaşılmaya müsait. Örneğin Naîmâ baştan sona okunduğu zaman, Osmanlıda devlet adamları sanki sürekli birbirinin ayağını kaydırıp, sadrazamlığa yükselmek için uğraşmışlar, başka da bir dertleri yokmuş intibaı uyanır. Bununla birlikte sadrazamların hiçbiri de iflah olmamış, dürüst olanı veya olmayanı, fark etmez bir şekilde idam edilmiş ya da sürgüne yollanmış.Necatigil’in Naîmâ’sında bu yönler gerektiğince işlenmemiştir. Yanlış anlaşılmaktan büsbütün kurtulmanın yolu yok. Fakat yanlış anlaşılan şeylerle birlikte doğru anlaşılanlar da her zaman olacaktır. Onların hatırına çalışmalar sürdürülmeli, yeni çalışmaların yolu bir şekilde açılmalıdır. Bu açıdan Necatigil’in Naîmâ’sı cesur, örnek ve öncü bir girişimdir.
