Ö. İskender Tuluk ve H. İbrahim Düzenli'nin birlikte hazırladıkları “Trabzon Kent Mirası: Yer-Yapı-Hafıza” isimli kitap, Trabzon'a özgü en eski metinleri ve seyahatnameleri kapsayan bir mimarlık tarihi yazını. Klasik Yayınları'ndan çıkan kitap, 14 bilimsel makaleden oluşuyor. Turgut Cansever Kitaplığı adı altında yayımlanan serinin ikinci kitabı olan çalışma, Osmanlı dönemi Trabzon'unda mimari yapı kültürü ile başlıyor. İki yüzün üzerinde seyahatnameye konu edilmiş, hakkındaki ilk yazılı kaynaklar M.Ö. 400'lere kadar giden Trabzon'un yerel mimarlık ve sanat anlayışına farklı bir pencere açan kitapta yer verilen bilgiler, daha önce yayınlanmamış olan araştırmalarla desteklenmekte. Yeni yapılacak olan çalışmalara da kaynaklık eden ve dini mekânlar, tarihî dokular üzerine yol alan kitap, ilçelerdeki eserleri kayıt altına alıyor. modern Trabzon'un geçirdiği evreleri akademik bir disiplin çerçevesinde okuyucuya sunan kitap, haritalarla desteklenmiş. Eserin ilk bölümünde Osmanlı döneminin Trabzon'unun genel bir fotoğrafı sunulurken, Osmanlı'dan kalan camiler, kiliseler, bedesten ve hanlara ilişkin bilgilerin verildiği bölümde saha çalışmaları sonucu elde edilen bilgiler de aktarılıyor. Kitapta izlenen sürecin ikinci bölümünde İmaret Mezarlığı'nın, 1938'de Cumhuriyet'in kamusal mekanlara yaklaşımını gösterir şekilde Atapark'a dönüşmesi de konu ediliyor.
“Osmanlı Mimarlığını Trabzon'da Okumak: Gülbahar Hatun ve İskender Paşa Camileri Karşılaştırması”, “Araklı'nın Çok Kubbeli Camiler Üzerine Birkaç Not” gibi başlıkları iredeleyen üçüncü bölüm, Trabzon'da meydan, anıt, sinema ve müze tartışmaları çalışması ile son buluyor. Eserin belki de en önemli kısmı araştırmacılar için ulaşımı zor olan Trabzon'a özgü eski metinlerin bilgi dolaşımına dahil edildiği bölüm. Bu kısımdaki, Trabzon'un modern anlamda ilk plan önerisi olan 1937 tarihli Lambert Planı ve ekleri, kentin o yıllardaki görünümü hakkında bilgi edinmek için de oldukça uygun. Eserde yer verilen makalelerin bir çoğu ilk kez yayınlanırken, bir kısmı da daha önce dergilerde yayınlanmış makalelerden toparlanmış. Trabzon mimarisi üzerine olmazsa olmaz metinleri içeren, kent tarihi hakkında ulaşılamayan belgeleri meraklısına sunan ve şehrin fethi ve Cumhuriyet dönemi arasında inşa edilen eserleri anlatan çalışma, konuyla ilgilenenler için bir başucu kitabı niteliğinde. n
