İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş.'nin okura sunduğu İstanbul'un Yüzleri serisi “İstanbul'un 100 Hamamı” ile devam ediyor. Araştırmacı-yazar Akif Kuruçay tarafından serinin 46. kitabı olarak hazırlanan kitap, zamanın yıpratıcı etkisine, modern hayatın yıkıcı hızına, ilgisiz politikalara ve duyarsızlığa rağmen ayakta kalmayı başarabilmiş tarihi İstanbul hamamlarını tanıtmayı amaçlıyor. İstanbul'un 100 hamamının ahlatıldığı kitap, tarihi hamamların mimari özellikleri, banileri ve ilginç hikayelerine yer veriyor. Hamamların sadece cinsiyetlere göre değil dinlere göre de ayrıldığını bu kitaptan öğreniyoruz. İstanbul'daki en büyük hamamın Hürrem Sultan adına yapıldığı, isyancı Patrona Halil'in Beyazıt Hamamı'nda tellak olduğu yine kitapta yer alan ilginç bilgilerden bazıları.
Hamamların temizlik işlevinin yanı sıra beraberinde getirdiği kültür kitabın öne çıkardığı en önemli bilgi. Buna göre imparatorluk İstanbul'unun hamamları yalnızca cinsiyete değil, aynı zamanda dinlere göre de ayrılırdı. Gayrimüslimlerin hamamlarında birer havuz olurdu, Türk hamamlarında ise bu tarz uygulamalara yer verilmezdi. Evlenecek kızlar için gelin hamamı, loğusa kadınlar için kırk hamamı, askere gidecekler için asker hamamı gibi adetler vardı. Osmanlı döneminde kahvehaneler erkekler için ne ise hamamlar da kadınlar için o anlama geliyordu. Sabah saatlerinde girilen hamamlardan akşamüzeri çıkılıyordu.
Sultanahmet Camisi ve Ayasaofya Müzesi arasında Türk hamam mimarisi açısından en görkemli yapılarından olan Haseki Hürrem Sultan Hamamı, İstanbul'daki mevcut en büyük Türk hamamıdır. Bu hamam Kanuni Sultan Süleyman tarafından eşi Hürrem Sultan adına 1556 yılında Haseki Külliyesi'ne gelir sağlamak amacıyla Mimar Sinan'a yaptırıldı. Lale Devri'ni kanlı ayaklanmaları ile sona erdiren Patrona Halil de Beyazıt Hamamı'nda tellak olarak çalışan bir Arnavuttu. İsyan sonrasında padişah fermanıyla Arnavut tellakların İstanbul hamamlarında çalışması yasaklandı.
Kitapta hamamlara dair ilginç rivayetler de aktarılıyor. Bunlardan biri de Bostan Hamamı'na ait. “Hamamda bir kurna varmış ki, hamam kurulalı beridir Evliya Kurnası olarak bilinirmiş. Kısmeti çıkmayan kızlar bu kurnada yıkanır, abdest alır ve bir adak mumu bırakırsa çabucak kısmeti çıkıp evlenirmiş.” Hamamdaki Şeftali Kurnası ise bir sırra ortaklık ediyormuş: Söylenceye göre, Kanuni'nin kızı Mihrimah Sultan tek göğüslüymüş. Bu sebepten bu hamamda yalnız yıkanırmış.
