Son bir ayda Gazze'den gelen haberler yüreğimizi dağladı. İsrail'in saldırılarında bin 900'e yakın kişi şehit oldu. Geride binlerce yaralı, mağdur Gazzeliler kaldı. Savaşta en büyük darbeyi de yine kuşkusuz çocuklar aldı. 400'den fazla çocuk hayatını kaybetti, travma yaşayan yaklaşık 400 bin çocuk ise zor bir gelecekle karşı karşıya kaldı. Bu haberi yazarken İsrail'in Gazze'de ateşkesi yeniden bozduğunu ve hava saldırısını başlattığını duyuyorum. Acaba Gazzelilerin psikolojisi nasıl diyerek, Gazze'de yaşayan, konusunda uzman Ghada Zaidan'a ulaşıyorum. Kendisi sosyal hizmetler uzmanı. Zaidan şu anda Gazze'deki psikolojik travmalar üzerine çalışmalar yapıyor. İşte Zaidan'ın gözünden Gazzelilerin psikolojik sorunları…
BM Filistinli Mültecilere Yardım Komisyonu'na bağlı 21 psikolojik danışmanlık merkezi ve 214 okul bulunuyor. Devlete bağlı yaklaşık 300 okulda da bu hizmet, psikolojik danışmanlar önderliğinde veriliyor. Gazze'de psikolojik anlamda tedaviye muhtaç ciddi bir kesim var. İlaçla tedavi için uzman olmayanlar devreye giremiyorlar çünkü ilaç yazamıyorlar. Gazze'de 6 tane uzman psikolojik danışmanlık merkezi var. Bunlar psikolojik tedavi imkanı sunuyorlar. Ama Gazze'deki nüfus yoğunluğundan dolayı bu merkezler dolup taşmış durumda. Kesinlikle hiçbirinde yer yok. Şu an en az on bin kronik psikolojik rahatsızlığı olan insan var. 20 bin kişi de, Gazze'de yaşayan trajediden etkilenip dönemsel rahatsızlık geçiriyorlar. Psikolojik tedavi üzerine çalışan sadece bir tane hastane var. Gazze'deki istatistik rakamlar bize Gazze'nin bu alanda çok fazla uzmana ve merkeze ihtiyaç duyduğunu gösteriyor.
Gazze'de şu an hayatta kalan insanlar acıyı her an içlerinde hissediyorlar. Çoğu zaman şikâyet ettikleri dertlerini saklıyorlar birbirlerinden. Özellikle bu son savaşta insanlar katledildi, siviller öldürüldü, insanlar ailelerini ve sevdiklerini kaybetti. Bu da herkesi psikolojik anlamda bir şekilde etkiledi. İnsanın kan kokusunu, barut kokusunu, şiddetli bombardıman seslerini, sevdiklerini parçalayan şarapnel parçalarını nasıl unutabilirler? BM'nin okullarında vurulan insanlar kendilerinin güvende olduklarını düşünüyorlardı ama vuruldular. Bunları nasıl unutsunlar?
Buradaki insanların çok acil bir şekilde psikolojik müdahaleye ihtiyaçları var. Özellikle yakınlarını kaybeden veya yaralanıp da ciddi sıkıntı çekenlerin. Kendisine ya da yakınına bir şey olmasa bile savaş manzarasını gördükleri için çok etkilendiler. Ama ben eminim ki Gazze halkı dirençlidir ve yeniden kendini toparlayacaktır. Gazze'nin yaşadığı bu soykırım belki de tarihte görülmemiştir. Çocuklar kumsallarda katledildi. Neredeyse her saat başı bir çocuk şehit edildi. İnsanlar ateşkes zamanında bile güvende olduklarını düşünmüyorlar. Çünkü İsrail uçakları Gazze semalarını bir an bile boş bırakmıyor.
Özellikle savaş travması yaşayan çocuklar için nasıl çalışmalar yapılıyor?
Son yapılan araştırmalara göre Gazze'de en az 373 bin çocuk psikolojik desteğe ihtiyaç duyuyor. Bu kadar az merkez bu kadar çok çocuğu nasıl iyileştirsin? Bu sadece Gazze'nin merkezi. Peki, sınırdakiler ne yapsın? Rehabilitasyon seansları, sayı fazla olduğu için toplu yapılıyor. Ne kadar fayda sağlayabilir ki?
Savaşın, ailesini kaybeden çocuklar üzerindeki etkisi, çok daha büyük ve derin boyutlarda. Daha savaşın ne olduğunu bilmeyecek kadar küçük çocukların bu şartlar altında yaşamaya çalışması çok zor. Çocukların geleceği meçhul… Çünkü karşımızdakiler, (hacer, beşer ve şecer) taş, ağaç, insan ayırmadan katlediyor. Gazze'deki çocuklara bu durumu açıklayamıyoruz. Yaşıtlarını kaybetmenin verdiği acı ile nefes alıyorlar. Gazze'de yaşanan savaşlarda çocuklara 2 seçenek dayatıldı. Ya bu şartlar altında, savaş ve insani trajediye alışarak yaşamayı öğrenecekler ve tüm olup biteni normal kabul ederek yadırgamayacaklar ya da, en hafifi yakınını kaybetmek olan, endişe ve korkunun neden olduğu altını ıslatma gibi, dert ve sıkıntılardan yakınacaklar.
2006 yılında yapılan araştırmanın sonuçları şu şekilde: Gazze'deki çocukların yüzde 41'i, evde, okulda bulundukları her ortamda psikolojik rahatsızlık içinde. Gazze'de yaşayan 123 bin çocuk, abluka nedeniyle yaşadıkları sosyal şartların sonucu olarak bakıma muhtaç. (Kirli su, elektrik, sağlık koşulları) 2012 yılında araştırma yeniden yapıldı ve sonuçlar hiç de iç açıcı değil. Rakamlar neredeyse tam iki katına çıktı ve Gazzeli çocukların yüzde 88'inin psikolojik travma içinde olduğu belirtildi.
Yeni projeler var ama yatırımcıları yok. Sponsorlukları hükümet, uzman doktorlar ve BM yapıyor. En büyük sıkıntı şu hastaların sayısı gerçekten çok ve bu merkezler üzerinde ciddi bir baskı var. Çocuklara ve büyüklere verilmesi gereken ilaç noktasında büyük bir sıkıntı var. Ve biz aynı zamanda çocuklar, ergenler ve yaşlılar için mesleki olarak yüksek seviyede olanakları iyi bir kuruma ihtiyaç var.
Türkiye Gazze'de barış zamanında da, savaş zamanında Gazze'de çok büyük işler yapıyor. Biz Mavi Marmara'yı ve Türk şehitleri ve onların atası, bu toprakları satmayı reddeden Sultan Abdulhamid Han'ı asla unutamayız. Savaşın açtığı derin yaraları yok edebilmek için, uzman psikolojik merkezlere ihtiyacımız var, hem çocuklar hem yetişkinler için. Türkiye, savaşta ailesini, yakınlarını kaybetmiş ve psikolojik travma geçiren çocuklar için uzman bir psikolojik merkezi konusunda yardım ederse, Gazze halkı olarak gerçekten çok memnun oluruz. İlaç konusunda da büyük desteğe ihtiyacımız var zira, Gazze'de süren şiddetli abluka koşulları şehrin ekonomisini yerle bir etmiş durumda.
