|

Ermenilerin koruyucu meleği: Başmüfettiş Hasan Bey

Suriye'ye tehcir edilen Ermenilerden sorumlu Başmüfettiş Hasan Bey, bir müfettişten ziyade Ermenilerin teselli kaynağı, babası, koruyucusu ve kurtarıcısı olmuş. Zamanını, parasını ve çabalarını eksik etmeyen, kendi evini bile Ermeni dul ve yetimleri için sakin ve emniyetli bir sığınak haline getiren Hasan Bey, Ermenilerin sıkıntıya düştüğü durumlarda onlardan çok üzülüyormuş.

Emeti Saruhan
00:00 - 17/02/2008 Pazar
Güncelleme: 22:33 - 16/02/2008 Cumartesi
Yeni Şafak
Ermenilerin koruyucu meleği: Başmüfettiş Hasan Bey
Ermenilerin koruyucu meleği: Başmüfettiş Hasan Bey

11915 yılında Suriye'ye tehcir edilen Ermenilerden sorumlu Başmüfettiş Hasan Bey'in mevkisini ve hayatını tehlikeye atarak Ermenilere kol kanat gerdiği, bu nedenle Ermeniler tarafından “Yaralarını iyileştirmek için cennetten gönderilmiş bir melek” olarak görüldüğü ortaya çıktı. Araştırmacı Rıfat N. Bali'nin 1919- 1927 yılları arasında Birleşik Amerika Yüksek Komiseri olarak İstanbul'da görev yapan Amiral Bristol'un şahsi evrak arşivinden bularak Toplumsal Tarih dergisinde yayınladığı belge, Adana Katolik Ermenileri Piskoposu John Kouyoumdjian'ın imzasını taşıyor.


“TESELLİ KAYNAĞIMIZ OLDU”

Başka bir dilden İngilizce'ye çevrildiği düşünülen, daktiloda imzasız kopyası çıkarılarak Amiral Bristol'e gönderilen evrağın neden gönderildiği ise bilinmiyor. Evrakta kendisini Adana Katolik Ermenileri piskoposu John Kouyoumdjian olarak tanıtan kişi, Başmüfettiş Hasan Bey'i “İnsanlığa ait en iyi faziletlerin muzaffer olması için bir insanın ne yapabileceği hususunda en iyi, en asil ve en cesur örnek” sözleriyle tanımlıyor. Halep ve Şam'a tehcir edilen Adanalı Ermenilerin, olumsuz hava şartları, salgın hastalıklar ve uzun süren yolculuk nedeniyle çok sıkıntı çektiklerini ve bir kısmının da öldüğünü anlatan Kouyoumdjian, Suriye'ye tehcir edilen Ermenilerin teselliyi Başmüfettiş Hasan Bey'de bulduklarını söylüyor.


“İYİLİK PINARINI BULDUK”

Müfettiş'in bulunduğu mevkiyi hiçbir zaman kötüye kullanmadığı ve mesuliyetindeki Ermenileri mutlu kılmak için bir insanın yapabileceği her şeyi yaptığı ifade edilen belgede, Hasan Bey'in bir müfettişten, “Ermenilerin teselli kaynağı, babası, koruyucusu ve kurtarıcısı”na dönüştüğü söyleniyor. Ermenileri tehdit eden kötülüklerden korumak için zamanını, parasını ve çabalarını eksik etmeyen, kendi evini bile Ermeni dul ve yetimleri için sakin ve emniyetli bir sığınak haline getiren müfettişin, Ermenilerin sıkıntıya düştüğü durumlarda onlardan çok üzüldüğü de ifade ediliyor. Kendisini görmek isteyen mültecileri mutlaka dinleyip teselli eden Hasan Bey için “Onda, her Ermeni'nin teselli aramaya geldiği iyiliğin ölümsüz pınarını bulmuştuk” deniyor. Başmüfettişin Ermeniler sürgüne giderken tatlı sözler ve erzakla onları desteklediği, İngiliz ordusu Şam'a yürüyene kadar Ermenilere binbir tehlike arasında yol gösterdiği anlatılan belge, Ermenilerin Başmüfettiş Hasan Bey'e minnettarlığını göstermek ve adını sonsuza dek yüceltmek amacıyla hazırlanmış.


16 yıl önce