Koku deyip geçmeyin! Öyle kokular vardır ki sizi alır, geçmişin anı haritasında bir yolculuğa çıkarır. Çamaşırların arasından gelen tertemiz kalıp sabunların kokuları, çeyiz sandıklarının aralanan kapağından yükselen naftalin kokuları, dolaplardan çıkan buram buram lavanta kokuları deyince ne geliyor aklınıza? Geçmiş değil mi? İşte koku, en güçlü hafızlardan biri sayılıyor artık. Teknoloji geliştikçe kokuyla aramızdaki ilişki de başkalaşmaya başladı. O eski ve doğal kokuların yerini artık oda spreyleri, kokulu deterjanlar, yumuşatıcılar, kokulu mumlar aldı bile. Bu kokular arasında size huzur verenler de var, rahatsız eden de. İyi bir tercih yapmak son derece mühim. En iyisi maharet ile zekayı birleştiren buluşlara göz atmak.
Koku kimileri için yalnızca güzel olmanın bir aracı, kimileri için yalnızca beş duyudan birinin sonucu. Ama yine de en büyük hatırlatıcı olduğu su götürmez bir gerçek. Sokakta duyduğunuz bir parfüm sizi annenize, bazen okul yıllarına, bazen de hiç hatırlamadığınız bir zaman dilimine götürür. Peki nasıl oluyor bu koku ve hafıza ilişkisi? İnsan burnunda bin civarında değişik koku reseptörü bulunuyor. Koku alma duyusu ile hafıza birbirlerine sıkı sıkıya bağlı. Çevremizdeki kokuları yabancılık çekmeden tanımamızın nedeni bir koku hafızasına sahip olmamız. Kokular, kendileriyle bağlantılı olarak geçmişte yaşanan bazı olayları da aklımıza getirirler. Her insanın kokusu, parmak izi gibi, tamamıyla kendine özgüdür. Bazı araştırmalar ise koku alamayan insanların anılarının da silindiğini ortaya koymuştur. Koku duyusunun bir özelliği de diğer duyulardaki (meselâ duyma ve görme gibi) hafızadan daha kuvvetli bir hafızasının olmasıdır.
Yapılan araştırmalarda göze ve kulağa hitap eden uyaranlar, çabuk unutulabiliyorken, koku duyusu, özellikle herhangi bir hadiseyle birlikte hafızaya kaydedildiğinde unutulması çok zor, hatırlanması kolay bir duyu oluyor. Özetle, her türlü koku, özel bir kodlamayla koku belleğinde arşivleniyor. Kokunun bu denli etkileyici olmasının bilimsel nedenlerine gelecek olursak, koku beyne emri iletirken en kısa yolu kullanıyor. Diğer duyular beyne ulaşmak için uzun bir mesafe kat ederken koku anında tepkimelerle kendini belli ediyor.
Güzel kokudan Peygamber Efendimiz de övgüyle bahseder. Güzel kokunun, insanı ruhsal açıdan da ferahlattığı bilimsel olarak ispat edilmiştir. Modern yaşamın gerginliğine karşı iş ve ev ortamlarında güzel kokular kullanmak yaygınlaştı. Ayrıca son yıllarda aromaterapi insanlar tarafından büyük ilgi görmeye başladı. Güzel koku insanda güzel hisler oluşturduğu için alışveriş merkezlerinde de tercih ediliyor. Özellikle mağazalarda kullanılan kokular insanı rahatlatır ve alışveriş yapma hevesini tetikler. Son yıllarda kokunun insan hafızası üzerinde etkisi keşfedildikçe bu alana yatırım yapan firmaların da sayısı hızla artıyor. Evde kullanılan kokulu mumlar, tütsüler kokunun günlük yaşamın bir parçası olduğunu ispatlıyor. Gelişen teknolojiyle birlikte artık kokuyu giydiğimiz kıyafetlerde de rahatça taşıyabiliyoruz bir anlamda kokuyu giyebiliyoruz.
