|

Taha Toros’un İstanbul’unu herkes görecek

İstanbul Şehir Üniversitesi, geçtiğimiz yıl kütüphanesine dâhil ettiği Taha Toros arşivinden, İstanbul’la ilgili olan 20 bin belgeyi Kalkınma Ajansı’nın katkılarıyla dijital ortama aktarıyor. İstanbul şehir ve kültür tarihini yeniden yazdıracak çalışma internet üzerinden herkese açık ve ücretsiz olacak.

Yeni Şafak ve
04:00 - 8/02/2015 Pazar
Güncelleme: 17:46 - 7/02/2015 Cumartesi
Yeni Şafak

İstanbul Şehir Üniversitesi, 2012 yılında 102 yaşında vefat eden kültür ve tarih arşivcisi biyograf Taha Toros’un uzun yıllar titizlikle oluşturduğu kişisel arşivini kütüphanesine katarak hedeflediği büyük kütüphane vizyonuna doğru ilerliyor. Aynı yıl İbnülemin Mahmut Kemal ve Kemal Karpat’ın da arşivini alan üniversite, yakın zamanda kurmayı planladığı Biyografi Araştırmaları Merkezi’nde Türkiye’nin en geniş araştırma kütüphanesine ulaşmak istiyor. Şehir Araştırmaları Merkezi direktörü Yrd. Doç. Dr. Yunus Uğur, “Kent hafızasını da kentlinin hafızasını da yeniden kuracağız” diyor.


ÇAĞININ ŞAHİDİ

Taha Toros, 102 yıl süren hayatında Yahya Kemal’den Nazım Hikmet’e, Atatürk’ten De Gaulle’e, Muhsin Ertuğrul’dan Haldun Taner’e daha pek çok büyük isimle rabıta kurmuş, sohbetlerinde bulunmuş ve yaşadığı bir asır boyunca gördüğü ve bulduğu her şeyi kayıt altına alıp arşivlemiş büyük bir tarihçi ve biyograf. Tam anlamıyla çağına şahitlik etmiş bir isim olan Toros’un yetmiş yıldan daha uzun bir süre toplayıp, tek tek tasnifleyip oluşturduğu 400 bine yakın parçadan oluşan büyük arşivi Şehir Üniversitesi tarafından bütünüyle dijital ortama aktarılıyor. 

İlk projede yalnızca arşivde bulunan İstanbul’la ilgili yaklaşık 20 bin belgenin taranacağı çalışma, İstanbul şehir ve kültür tarihinin yeniden okunmasına yol açacak. 

YÜZ YILLIK ARŞİV

Taha Toros’la son yıllarında birlikte çalışan Şehir Üniversitesi öğretim üyesi ve Şehir Araştırmaları Merkezi direktörü Yrd. Doç. Dr. Yunus Uğur ve kütüphane direktörü Ayhan Kaygusuz’un başında olduğu proje önümüzdeki yıl tamamlanacak. Toros’la arşivinde birlikte çalışan Yrd. Doç. Dr. Uğur, arşivin hikâyesini şöyle anlatıyor: “Taha Toros, 1910 yılında Adana’da doğmuş ve 102 yaşında iken İstanbul’da vefat etmiş bir tarihçi yazar. Ticaret Bakanlığı’nda müfettiş olduğu günden itibaren Türkiye’nin pek çok ilini gezerek 100 yaşına kadar titizlikle topladığı arşivine Venedik, Paris ve Vatikan’da uğradığı arşiv ve sahaflardan da katkı sağlamış. Yetmiş yıl boyunca düzenli olarak toplanılan bir arşivden söz ediyoruz aslında. Yüz yıllık bir arşiv. Taha Toros arşivinin güzelliği, Toros’un belirlediği başlıklar üzerine bulabildiği tüm malzemelerin eklenmiş olmasıdır. Hem gittiği şehirlerdeki tarihi binalara ilişkin bilgiler hem de kartpostal yahut o şehirde yaşamış olan isimlerle ilgili bilgileri büyük bir özenle kayıt altına almış."


Arşiv sürprizleri saklıyor

400 bin parçadan oluşan Taha Toros arşivi, Toros’un çok geniş ilgi alanlarını da yansıtıyor. Toros’un müzikten edebiyata, resimden folklora kadar pek çok sahada, o alanların büyük ustalarıyla kurduğu dostlukların yansıması arşivden izlenebiliyor. Arşivdeki isimler bugün yaşayan herkes için yakın tarih ders kitaplarından tanınan isimler. Abdülhak Hamid Tarhan, Yahya Kemal, Nazım Hikmet, İbnülemin Mahmut Kemal, Refik Halit, Mithat Cemal bu isimlerden sadece bazıları. Atatürk’ün 1930 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine yaptığı ziyaretin meşhur fotoğrafını herkes hatırlayacaktır, öğrenci sıralarında öğrencilerle birlikte ders dinlediği o meşhur fotoğraf… İşte Atatürk’ün fotoğrafta sırasına oturduğu öğrenci de Taha Toros’tan başkası değil. 


Hafızası çok kuvvetli, çok meraklı bir isim olarak, yetiştiği büyüklerin sohbetinde bulunup daha çok dinleyerek katıldığı bu toplantılarda konuşulanları hafızasına birebir kaydeden Toros’un arşivi, 3 bin kişiden oluşan devasa bir isim arşivi içeriyor. Arşivinin büyük kısmı hala bir sürpriz kutusu olarak açılmayı bekliyor.


BAŞBAKANIN KIZI DESTEK OLDU

Taha Toros 2012 Şubatında vefat ettikten sonra oğlu Kamil Toros’la iletişime geçen İstanbul Şehir Üniversitesi, babasının vasiyetini yerine getirmek isteyen oğlu Kamil Toros’dan satın alarak 2013’te arşivi üniversiteye aktarmış. Üniversite, çok ayrıntılı ve geniş biyografi çalışmaları içeren Taha Toros arşivini de merkeze alarak bir Biyografi Araştırmaları Merkezi kurmayı planlıyor. Yeni kişisel arşivlerin de kütüphaneye ekleneceğini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Yunus Uğur, bu konuda bağışların yapıldığını da belirtiyor. Uğur, Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun kızı Sefure Hanımın hem Taha Toros hem de Fuat Köprülü arşivlerinin üniversiteye katılması konusunda büyük yardımlarda bulunduğunu ifade ediyor. 


Semt semt sokak sokak İstanbul

“Taha Toros’u bir şeyle tanımlamamız gerekirse biyograf diyerek tanımlamamız gerekir” diyen, Yrd. Doç. Dr. Yunus Uğur, İstanbul Kalkınma Ajansı’nın desteğiyle başlayan Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği projesi, İstanbul’u zaten semt semt tasnif etmiş olan Toros’un İstanbul belgelerine ilaveten, doğrudan İstanbul’la ilgili olan isim ve konuları da kapsayacak. İstanbul’daki semtlerin tarihi, insan yaşantıları, sokaklardaki gizli kalmış detaylar çok sayıda belge ve görsel eşliğinde Toros’un büyük arşivinden çıkarılmayı bekliyor.


YÜZ BİNLERCE BELGE, ON BEŞ KİŞİLİK EKİP

Yrd. Doç. Dr. Yunus Uğur, tüm dünya üniversitelerinde kullanılan son teknik cihazlarla taramaların, birkaç formatta birden yapıldığını söylüyor. Arşiv, tamamen dijital ortama aktarıldıktan sonra uluslararası sistemlerde, numaralandırılarak tüm dünya envanterine kaydedilmiş olacak. Evlerinde arşiv tutanlar rahatça bir üniversiteye arşivlerini verebilirler, diyen Uğur, arşiv sahiplerinin dijital ortama aktarıldıktan sonra tekrar arşivlerini geri alabileceklerini de ilave ediyor. İstanbul Şehir Üniversitesi, Şehir Araştırmaları Merkezi direktörü Yrd. Doç. Yunus Uğur ve kütüphane yöneticisi Ayhan Kaygusuz’un on beş kişilik bir ekiple sürdürdüğü çalışma Taha Toros arşivinden 20 bin belgenin dijital ortama aktarılmasıyla sonuçlanacak. Proje tamamlandığında ortaya çıkacak olan içerik, İstanbul araştırmaları için yepyeni sürprizler barındırıyor.

#taha toros
#istanbul fotoğrafları
#istanbul fotoğraf arşiv
9 yıl önce