1-7 Haziran İyot Yetersizlikleri Haftası öncesiDahiliye Bölümü'nden Prof. Dr. Birsel Kavaklı, iyot yetersizliğinin önlenmesi hakkında bilgi verdi.
İyot, insan vücudunda başta beyin olmak üzere tüm organların düzenli büyümesi, gelişmesi için gerekli hormonların yapımında önemli bir elementtir. İyot yetersizliği pek çok ülkede sosyal ve ekonomik gelişme için tehlike oluşturmaktadır. Yaklaşık olarak 1,5 milyar kişi iyot yetersizliğinin olduğu riskli bölgelerde yaşamaktadır.
İyot yetersizliğine bağlı guatr
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, ortalama günlük ihtiyaç olan 150 mikrogram iyot yeterince alınamadığı için 740 milyon insanın guatr, dünya nüfusunun %54' nün ise iyot yetersizliği hastalıklarından etkilenmektedir. Ülkemizde de iyot yetersizliğine bağlı guatr önemli bir sağlık problemidir.
İyot eksikliği; çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği, zeka düzeyinin yaşıtlara göre düşük olması, öğrenme güçlüğü ve okul başarısında azalma gibi sorunları da beraberinde getirebilmektedir. Son verilere göre her yıl doğan yaklaşık 40 milyon çocuk, annelerinin diyetinde yeterince iyot bulunmaması yüzünden farklı ölçülerde zihinsel geriliği riskiyle karşı karşıyadır.
Yetersizliğinde; ödem, üşüme, kilo alma, kronik yorgunluk, gebe kalmakta güçlük, entelektüel beceri ve kapasitede azalma, sık hasta olmaya neden olabileceği gibi iyot eksikliğinin meme kanseri ile de ilişkili olabileceği gösterilmiştir. Yeterli alınmasına rağmen idrarda yapılan ölçümlerde iyot düşükse ve buna diğer vitamin ve minerallerin eksikliği de ekleniyorsa gluten intoleransı, bağırsak flora bozukluğu gibi emilim ile ilgili problemleri işaret edebilir.
Doğal iyot içeren işlenmemiş deniz ve kaya tuzu en önemli iyot kaynağıdır. Süt ve süt ürünleri de iyot kaynağı besinlerdir. Organik süt ve süt ürünlerinde ilave yapılmadığı için iyot daha düşük olabilmektedir. Mevsimsel ve coğrafi farklılıklar da sütteki iyot miktarı üzerinde etkilidir. Bu genellikle kışın iki kat daha fazla olmaktadır. Isıl işlem ve pastörizasyon da sütteki iyot miktarını %25'e varan oranlarda düşürmektedir. Graves', Hashimoto tiroidi ve sıcak nodülü olan hastaların iyotlu tuz kullanmaları sakıncalıdır. Bu hastalar iyotsuz sofra tuzlarını kullanmalıdır.
Lahana, karnabahar, brüksel lahanası, şalgam, turp gibi içinde guatrojenler denen antitroit bileşikleri olan sebzeler tiroid bezinde iyot taşınmasını engelleyerek iyot yetersizliğinin oluşmasında etkili olabilir. Bunun için dengeli tüketilmelidir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından belirlenen günlük iyot ihtiyaçları:
• 0-5 yaş arasında: 90 mikrogram/gün
• 6-12 yaş arasında: 120 mikrogram/gün
• Genç erişkinlerde ve erişkinlerde:150 mikrogram/gün
• Hamilelerde ve emzirme sırasında: 200 mikrogram/gün
Günlük ihtiyaç hamilelerde 1,5, emziren annelerde ise 2 kat artmaktadır.
