Doç. Dr. Gonca Yılmaz, Türkiye'de 1986 yılında uygulanmaya başlanılan “İshalli Hastalıkların Kontrol Programı” ile ishale bağlı çocuk ölümlerinin önemli ölçüde azaldığını bildirdi. Program kapsamında, ağızdan sıvı tedavisinin uygulanmaya başlandığını (AST) ifade eden Yılmaz, “AST'nin kullanılmaya başlanmasıyla ishal nedeniyle ölen çocukların sayısında büyük oranda düşme görüldü. Oral rehidratasyon sıvısı (ORS) ile 1.5 milyon olan ishale bağlı ölüm sayısı 1.3 milyon düzeylerine çekildi. Türkiye'de de ishale bağlı çocuk ölümleri, 2. sıradan 7. sıraya indi” dedi.
İshal vakalarının genellikle 1 ile 5 yaşları arasında görüldüğünü belirten Yılmaz, 1 yaş altı bebeklerde ise ölüm riskinin yüksek olduğunu kaydetti. Yılmaz, gün içerisinde üçten fazla veya eskiye oranla daha fazla sulu dışkılamanın “ishal” olarak tanımlandığını ifade ederek, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, 1 yaş altı bebek ölümlerinin yüzde 15'inin ishalden kaynaklandığını söyledi. Gelişmiş ülkelerdeki hastaneye yatışların yüzde 10'unun, gelişmekte olan ülkelerdeki hastaneye yatışların ise yüzde 30'unun ishalli hastalıklardan kaynaklandığını ifade eden Yılmaz, akut ishalden ölümün en önemli nedeninin su kaybı olduğunu vurguladı.
Yılmaz, emzirilen bebeklerin sık sık yumuşak dışkı yaptığını, ancak bunun ishal olarak algılanmaması gerektiğini bildirdi.
İshalin 14 günden kısa sürdüğü durumlarda hafif, daha uzun sürdüğü durumlarda orta ve 1 ayı geçtiği takdirde ağır olarak tanımlandığını anlatan Yılmaz, en tehlikeli ve yaygın olarak “Rotavirüs ishal” türünün görüldüğünü söyledi.
Yılmaz, rotavirüsün, bebek ve küçük çocuklarda ölüme neden olan ciddi ishale neden olduğunu belirterek, “Rotavirüs, solunum yoluyla, oyuncaklarla, sandalye ve masa gibi eşyalarla geçebilir” diye konuştu.
Yılmaz, Türkiye'de yapılan çalışmalarda, 5 yaş altı çocuklarda görülen ishallerin yüzde 15-40'ından rotaviruslerin sorumlu olduğunun belirlendiğini kaydetti.
Bebeklerde anne sütü ile beslenmenin, ishale yakalanma riskini azalttığına işaret eden Yılmaz, sağlıksız koşullarda yaşama, iyi temizlenmemiş yiyeceklerle beslenme, kirli su, kızamık ve kreş ortamının ishale neden olduğunu kaydetti.
Yılmaz, ailelerin, bebeğin, gün içerisinde üçten fazla sulu ya da kanlı dışkı yapması, aşırı susaması, halsizlik, yüksek ateş, devamlı kusma, ağız kuruluğu ve ağlarken gözyaşının akmaması, göz çevresinin çukurlaşması gibi durumlarda hiç beklemeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaları gerektiğine dikkati çekti.
Bebeklerde, ishalin tedavi edilmesinde anne sütünün ve-rilmesinin çok önemli olduğuna dikkati çeken Yılmaz, anne sütünün koruyucu özelliğindendolayı ishalle mücadelede en etkin silah olduğunu bildirdi. Yılmaz, bebeklerin, her dışkılamasından sonra mutlaka emzirilmesi, anne sütü almayanların da mama ya da ek gıda ile beslenmesi gerektiğini söyledi. Yılmaz, bebeklerin vücudunun yüzde 78'inin su olduğunu ve sıvı kaybının ölüme neden olabileceğini vurgulayarak, ishal tanısı konan bebeğe, her zamankinden daha fazla sıvı verilmesi gerektiğine işaret etti. Her dışkılama sonrası bebeğe temiz ve ılık su içirilmesi gerektiğini ifade eden Yılmaz, şu önerilerde bulundu: ”Öncelikle sık aralıklarla anne sütü verilmeli. Temiz su, çok açık çay ya da ayran içi-rilmeli. Kesinlikle kola ve kafeinli içecekler ve-rilmemeli. Yoğurt, posasız yumuşak pürelele tükettirilmeli.
