|
Dostluk ve düşmanlık

Dostluğun başı, düşmanlığın sonu yoktur. Bu yüzden atalarımız, “dost bin ise azdır, düşman bir ise çoktur” demişlerdir.

Bana göre düşmanlık, insanın silahı kendisine doğrultmasıdır.

Düşmanlık, ister iki kişi, ister iki toplum arasında olsun, yakıcıdır, yıkıcıdır. Güzelliklerin ve iyiliklerin üstünü örter, masumiyet duygusunu yok eder.

Lütfi Bergen, “dostluk, yürürken belirginleşen bir şeydir” diye yazmıştı. ‘Düşman ayağa bakar’ bahsine işte buradan yaklaşıyorum. Çünkü düşman, yürümenizi, ilerlemenizi, iyi işler yapmanızı istemez. Bekler ki, ayaklarınız birbirine dolaşsın.

Düşmanlığa neden olan çok şey var. Sözgelimi, şiddetli kıskançlık, düşmanlığı da beraberinde getiriyor. İmrenmek, daha insanî.

Düşmanlık hissiyle dolmuş bir kimse, güzel işleri, iyi niyetleri ve incelikleri görmez. Hep kusur arar. Merhametsiz ve yıpratıcıdır. Sadece karşısındakini değil, kendisini de yıpratır.

Yeri gelmişken, Nietzsche’nin şu sözünü de hatırlatalım: “Dünyada hiçbir şey, insanı kin besleme duygusu kadar yıpratamaz.”

***

İnsanları hemen tanıyamayız. Çünkü ‘hayvanın alacası dışında, insanın alacası içinde’ olur. “Öl, diril, düşmanını bil” sözü kulağa hoş gelse de, ne yazık ki böyle bir imkânımız yok.

‘Düşmanın en büyük hilesi, dostluğudur” deniliyor. Hak diyenden haksızlığın, merhamet diyenden merhametsizliğin gelmesi gibi, dostluk diyenden de düşmanlık görebilirsiniz. Şaşırmayın, fakat üzülün.

Pek kullanılmayan, hatta kullanımdan düşmek üzere olan bir kelimemiz var: Zırar.

Zırar, ‘karşılıklı zarar vermek’ anlamına geliyor. Bu kelime, bana kalırsa, cumhuriyet tarihini de özetliyor. Suni düşmanların ve düşmanlıkların üretilmesi, sonra da bunların gerçeğe dönüşmesi, dönüştürülmesi. Sıklıkla tökezleyip düşmemiz bu yüzden. Durumumuzu en iyi anlatan, İsmet Özel’in şu dizesidir: “Düşmanı gösteriyorlar, ona saldırıyoruz.”

Örneğin son otuz yılda, çok acı olaylar yaşandı. ‘Bunu yapan insan olamaz’ dediğimiz yüzlerce çirkinlik ve ayıp gördük. Hayvan da yapmaz. O halde, kim yapmış olabilir? Elcevap: Düşmanlık.

Tam da burada, aklıma, Nurettin Topçu’nun bir cümlesi geliyor: “Düşmanlık, iki canavar benliğin çarpışmasıdır.” Bir de soru soralım: O benlikleri ‘canavar’ haline getiren kimdir, nedir?

***

İlk yazılarımızdan birinde, ‘kardeşlik ahlakından’ bahsetmiştik. Düşmanlığı aşmanın yahut ondan kurtulmanın birinci şartı budur. Şimdilerde “kardeşlik ve dayanışma hukuku”ndan bahsediliyor. Ahlak olmadan, bunların hiçbiri olmaz. Ahlaklı mıyız, değil miyiz, öncelikle buna bakmamız gerekiyor.

Nasıl nifak ile ittifak, iyilik ile kötülük bir çatı altında barınamazsa, dostluk ile düşmanlık da öyledir. İkisinden birini tercih etmeli ve ona göre davranmalı, yaşamalıyız.

Düşmanlığın bir diğer nedeni de, adaletin olmaması veya eksik olmasıdır. Adalet, dünyadan ibaret bir kavram olsaydı eğer, onun için “mülkün temelidir” tanımını kullanabilirdik. Hayır, değil. Bu ve buna benzer gerekçelerden dolayı, ‘ekonomik nedenler’ gibi dünyevî ifadeler beni ikna etmiyor. Çünkü insan, mesela bir ağaç gibi, dünyada başlayıp dünyada bitmez. Elbette, kardeşlik de öyledir.

Tekrardan ve gönül rahatlığıyla, birbirimize “kardeşim” demeliyiz, diyebilmeliyiz. Kim ne derse desin.

#Lütfi Bergen
#dostluk
#Düşmanlık
#Nietzsche
9 yıl önce
Dostluk ve düşmanlık
Efendimiz’in (sav) Zekatı-1
Milyonlar milyarlar havada uçuşuyor
Sandık başına giderken…
Operadaki Hayalet’in “kehaneti” gerçekleşirse…
Ayasofya’yı açan adama vefa zamanı