|
Saraybosna'nın merdivenleri

Bir belgesel kapsamında şair abimiz Metin Önal Mengüşoğlu ile Bursa’yı konuşmuştuk. Mesele Bursa’nın yokuşlarına geldiğinde Metin abi ‘zannediyorum Bursa’nın yokuşları insana en çok hayatla mücadele etme duygusu kazandırıyor. Yokuş çıkmayı beceremeyen insanın hayatla ilgili ciddi dertleri vardır’ demişti.

Gerçekten de öyle galiba. Yokuş tırmanmak insana bir oryantasyon sağlar. Öncelikle yokuşun başında yokuşu gözünüze kestirmeniz gerekir. Ardından tempo ayarlama aşaması gelir. Hem makul bir zamanlamayla tırmanabilmeli hem de nefes nefese kalmamalısınızdır. Yokuş uzunca ise hangi noktada mola vereceğiniz ve bu molanın ne kadar süreceği de başarılı bir tırmanmanın ön şartıdır.

Söz konusu Bursa’nın ana baba bir öz kardeşi Saraybosna olunca karşımıza çıkan kelime yokuştan çok merdiven kelimesidir. Özellikle Mileçka nehrinin üzeri, yani Kurşunlu Medreseyi ve bira fabrikasını geçerek kendinizi vurabileceğiniz ve nihayet İgman dağlarının devamına kurulmuş Mahmutovac mahalline ulaşabilmek için yürümeniz gereken onlarca merdiven, çıkmanız gereken yüzlerce basamak vardır.

Sonu gelmeyecekmiş, bitmeyecekmiş gibi duran merdivenler...

‘Merdiveni bir şehirle, bir şehrin kaderiyle eşleştir’ deseler, duraksamaksızın Saraybosna ile eşleştirirdim. Zira Saraybosna’nın tarihi aynı zamanda merdiven çıkmanın, zorluklara katlanmanın, tam bir zorluğu atlatıp yeniden düze çıkmışken yeni bir merdivenle karşılaşmanın tarihi gibi gelmiştir hep bana.

Fatih Sultan Mehmet’in bir yokuştan, Vradnik kapısını geçerek girdiği bu şehrin zaman içerisindeki ‘merdiven çıkma zahmeti’ hiç değişmemiş malum. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun himayesinde de, Yugoslavya Krallığı döneminde de, İkinci Dünya Savaşında da, Tito zamanında da, Sırp saldırısında da şehrin alnına hep ‘merdiven çıkmak’ yazılmış.

Saraybosna’ya gittiğim son seferde bu anlı şanlı merdivenleri tırmanmak zorunda kaldım. ‘Zorunda kaldım’ diyorum, zira bir belgesel çekmek için bulunuyordum şehirde. Elde kameralarımız, kendimizi vurduk merdivenlere. Hadi şöyle söyleyeyim: ‘İlk on beş basamağı ben de destekledim aslında...’ Sonrası göz kararmalarından sıkça verilen molalara kadar tam bir macera filmi oldu benim açımdan. Bir ara çıktığım basamakları saymaya karar verdim. Üç yüzden sonrasını sayamadım.
Bu uzun merdiven çıkma ameliyesi bitip de inişe geçtiğimizde Mileçka nehrinin kenarındaki İnat Kuça’nın hemen yanından başlayan merdivenlerde bir dedeyle karşılaştık. Sakallarını sıvazlaya sıvazlaya, tırabzanları tuta tuta, fakat temposunu hiç bozmadan, nefesini hiç sıkıştırmadan tırmanıyordu. Dikkat isterim. Benim gibi dağınık tempolu ve şaşkın şekilde değil; ne yaptığının gayet farkında olarak, kendinden emin şekilde yürüyen bir ihtiyardan söz ediyorum.

İşte ben tam o dakika aydınlandım. Merdiven çıkmak aslında tam olarak bir alışkanlık biçimi... Metin abinin ‘yokuş çıkmayı beceremeyen insanın hayatla ilgili ciddi dertleri vardır’ dediği tam olarak bu.

Zorluğa katlanmayı başaramayan, tırmanmayı beceremeyen insan tekinden ulaştığı düzlüğün kıymetini bilmesini beklemek nafile...

Tabii, belki de en önemli nokta, artık kimsenin merdiven çıkmayı göze alamıyor olmasıdır. Asansörün icadından bu yana ‘bir imkan olarak merdiven tırmanmak’ aklımızın ucundan bile geçmiyordur belki de...

Sokak müzisyeni demişken...
Belgrad’da bir sokağın köşesinde karşılaşmıştım bu abiyle. Yüzündeki o ‘hayattayım ama bir de bana sor, nasıl’ ifadesi yaptığı müziğin olağanüstü kötü oluşuyla ilgilenmemi imkânsız kılmıştı. Öyledir. Bazen sokakta gördüğünüz yüzlerin hikayesi sizi her şeyden çok ilgilendirir.
Ne yapıyorum abi ben?

Aslında basit bir şey yapacağım. ‘Sokakta’ üst başlığı ile her Pazar karşınıza çıkıp bir takım dertlerimi dikkatlerinize arz etmeye çalışacağım. Bütün hayatım boyunca sokağa inandım ben. Sokak çok sahici, akıl almaz sürprizler barındıran bir alandır zira.

Ben sokak diyeyim, siz gündelik hayatın sosyolojisi olarak anlayın bunu olur mu? Ben az diyeyim, siz çok anlayın.

İstiklal’de birdenbire Feyruz

Grubun ismi Domsek. Süryanice Şam demekmiş. Onlar müzik yapmaya başladığında ‘zınk diye’ kalıyorsunuz olduğunuz yerde. Çünkü İstiklal Caddesi’nde 6 müzisyenin birdenbire Feyruz’un ‘Nassam aleyna al hawa’sını çalmaya başlaması kolay kolay şahit olabileceğiniz bir hadise değil.

Şahane bir müzik yapıyorlar. Her biri, Suriye’deki savaştan kaçıp gelmiş profesyonel müzisyenler. Ve burada hayata tutunmanın yolunu sokakta müzik yapmakta bulmuşlar. Yolunuz İstiklal’e düşerse kulağınız açık olsun. Her an bir Feyruz ya da Ümmü Gülsüm şarkısı duyabilirsiniz Domsek’ten.

Kendi ülkelerinin istiklalini İstiklal Caddesi’nde bekleyip duran bu adamların yüzlerine bakın dikkatlice. O yüzlerde savaşı göreceksiniz. Sonra da aklınıza ‘bu Suriyelilerin ülkemizde ne işi var yaaa’ demeyi marifet bilen ortalama bir faşisti getirin. Sonra da o faşistin o cümleyi o esnada bir şarkı icra etmekte olan o müzisyenlerin yüzüne bakarak kurduklarını düşünün. Ya da düşünmeyin. Çok çirkin bir tablo oldu zira bu. Kendinizi sadece müziğe bırakın. Çünkü şöyle söyleyecek size dinlediğiniz Feyruz şarkısı:

‘üzerime hafif bir rüzgar esti vadinin bittiği yerden

ah rüzgar, rüzgarlığının aşkına beni vatanıma götür’
#bursa
#saraybosna
#sokak
#merdiven
9 yıl önce
Saraybosna'nın merdivenleri
Efendimiz’in (sav) Zekatı-1
Milyonlar milyarlar havada uçuşuyor
Sandık başına giderken…
Operadaki Hayalet’in “kehaneti” gerçekleşirse…
Ayasofya’yı açan adama vefa zamanı