Bir süredir gıda fiyatlarındaki artışın etkisi altındayız. Hem küresel fiyatlar hem de içerideki fiyat gelişmeleri gıda fiyatlarındaki artışların bir süre daha bizimle olacağı anlamına geliyor. Ayrıca gıda fiyatlarındaki artışlar enflasyona da doğrudan etki ediyor.
Fiyatlar genel seviyesindeki sürekli artışa enflasyon diyoruz. Enflasyonu takip edebilmek için de Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 12 ana grup ve 43 alt gruptaki 409 maddenin fiyat gelişimlerini takip ediyor. Ancak hesaplamanın doğası gereği bu maddelerin her birinin ağırlığı eşit değil. Yani her bir ürünün ve grubun sepetteki ağırlığı farklı. Mesela TÜİK’in son dağılımına göre 409 maddelik enflasyon sepetindeki ürünlerde “Gıda ve Alkolsüz İçecekler” grubunun ağırlığı %25,32.
TÜİK’in Mart ayı enflasyon hesaplamalarına göre TÜFE %61,14 olurken “Gıda ve Alkolsüz İçecekler” grubundaki yıllık enflasyon ise %70,33 oldu.
Küresel gıda fiyat gelişimini Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (BM FAO) Gıda Fiyat Endeksi’nden takip ediyoruz. Söz konusu bu endeksin 5 tane de alt endeksi bulunuyor. Bunlar et, süt, şeker, bitkisel yağlar ve tahıl. Aşağıda BM FAO Tahıl Fiyat Endeksi’ndeki son dönem artışlarını görüyorsunuz. Pandemi dönemindeki gelişmeler (grafikteki gri alan) ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın etkisi (grafikteki kırmızı alan) ile tahıl fiyatlarındaki artışlar daha da hızlanmış görünüyor.
Merkez Bankası’nın geçtiğimiz hafta yayınladığı Enflasyon Raporu’nun içerisinde oldukça önemli bir bölüm vardı. “Buğday Fiyatlarından Tüketici Fiyatlarına Geçişe İlişkin Gözlemler” başlıklı analizde buğday fiyatlarındaki artışların gıda enflasyonuna etkisi ele alınmış. Merkez Bankası’nın hesaplamalarına göre yurt içi buğday fiyatlarındaki %10 oranındaki bir artışın tüketici ekmek-tahıl enflasyonuna yansımasının 4 aylık bir süre zarfında 6 puan civarında olduğu görülüyor.
Rapora göre; 23 Şubat-18 Nisan arasında yurt içi buğday fiyatlarının yaklaşık %28 oranında arttığı ve bu artışın da diğer faktörlerin etkisi sabitken bile ekmek- tahıl grubuna olası ek etkisinin 17 puan civarında olacağı değerlendiriliyor.
Diğer yandan yine raporda tahıl ve yağlı bitkilerdeki fiyat gelişmelerinin yurt içi yem fiyatları dolayısıyla kırmızı ve beyaz et, yumurta ile süt ve süt ürünleri üzerindeki belirgin etkisine dikkat çekiliyor. Ayrıca jeopolitik gelişmelerin oluşturduğu dış fiyat baskılarıyla da tüketici gıda fiyatlarındaki artışın bir süre daha etkisi altında olacağımız anlaşılıyor.
