Hafta başında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) enflasyon rakamlarını açıkladı. Buna göre Mart ayında TÜFE yıllık %16,19 olurken aylık artış da %1,08 seviyesinde gerçekleşti. Öte yandan bir süreden bu yana dikkatle takip ettiğimiz gıda ve alkolsüz içeceklerdeki artış yıllık %17,44 ve aylık %1,13 oldu.
Tüketici fiyatlarındaki artış devam ediyor. Bu konu çok önemli. Ancak bundan daha önemli olan Yurtiçi Üretici Fiyatları’ndaki (Yİ-ÜFE) artış. Zira Yİ-ÜFE’de yaşanan bir artış uzun vadede TÜFE’de artışa neden oluyor. Bu veri enflasyonun ana eğilimi açısından önemli bir öngörü sağlar. Maalesef Mart ayı verisi bu bakımdan oldukça sıkıntılı. Çünkü Mart’ta Yİ-ÜFE yıllık %31,20 ve aylık %4,13 arttı. Öte yandan Yİ-ÜFE ile TÜFE arasındaki fark da giderek açılıyor.
Yİ-ÜFE’nin seviyesinin üretici fiyatlarına geçişkenliği konusu yakından izlenmesi gereken bir konu. Üretici fiyatlarının kapsamları gereği maliyet şoklarına daha duyarlı olmasından dolayı kur ve enerji fiyatlarındaki dalgalanmaların geçişkenliğinin ÜFE’de daha fazla hissedildiğini biliyoruz. 2006, 2008, 2010, 2011 ve 2018 yıllarındaki veriler enerji fiyatlarının arttığı ve kur şoklarının ardından gelen dönemlerde üretici fiyatlarındaki yıllık enflasyonun tüketici fiyatlarına göre çok daha hızlı yükseldiğini gösteriyor. Bugün de benzeri bir durum yaşıyoruz ve son 7 aydır Yİ-ÜFE ile TÜFE arasındaki fark giderek açılıyor. Mart ayı verisine göre bu fark 15 puana kadar çıkmış durumda.
Peki bu konudaki esas risk ne? Kısa vadede Yİ-ÜFE ile TÜFE arasında açılan fark, uzun vadede kapanıyor ve ortalamalar birbirini yakınsıyor. Yani Yİ-ÜFE’de yaşanan artışlar uzun vadede TÜFE’de artışa neden oluyor.
Hemen cevap vereyim, hayır. Yüksek faizin etkisi kısa vadede oldukça sınırlı ve geçici olur. Hatta faizlerin uzun süre yüksek kalması takip eden süreçte maliyet kanalına baskı kurar. Türkiye’deki enflasyonun temel dinamikleri açısından konuya bakarsak atılması gereken yapısal adımlar konusu daha önemli hale geliyor. Özellikle tarım ve sanayi üretimindeki finansman girdisinin maliyeti konusu ile verimlilik meselesi artık stratejik öneme sahip hale geldi.
