Küresel enflasyonist baskının etkilerinin giderek arttığı bir dönemin içinden geçiyoruz. Enerji, emtialar ve gıda fiyatlarındaki artışlar hemen hemen dünyanın tüm ekonomilerinde belirleyici bir şekilde fiyatlara etki ediyor. Türkiye de uzun bir süreden bu yana pandemiden çıkış döneminin getirdiği küresel enflasyonist baskının etkilerini içeride yoğun bir şekilde hissediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre geçtiğimiz ay Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) bir önceki aya göre %2,39 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %19,89 artış gösterdi. TÜİK’in enflasyon sepetindeki 415 mal ve hizmetten fiyatı artan kalem sayısı 331 olmuş durumda. Bu veri yayılım durumunu göstermesi açısından önemli. Zira son 10 yılın Ekim ayı verisine bakıldığında bu rakam en yüksek rakamı temsil ediyor.
Ekim ayında TÜFE’ye en çok etkinin yine gıda ve alkolsüz içeceklerden geldiğini görüyoruz. Bu gruptaki yıllık artış %27,41.
Enflasyon denilince TÜFE’yle beraber izlememiz gereken en önemli veri Yİ-ÜFE, yani Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi. Çünkü Yİ-ÜFE’den TÜFE’ye olan geçişkenlik takip eden aylarda TÜFE’yi öngörmek açısından son derece önemli.
Ekim ayında Yİ-ÜFE’deki yıllık artışın %46,32 olduğunu görüyoruz. Yİ-ÜFE’ye en çok etki eden kalem %72,63 ile enerji ve %53,37 ile elektrik, gaz, buhar. Diğer yandan sektörlere göre rakamlara baktığımızda Kok ve rafine petrol ürünlerinin fiyatlarındaki yıllık artışın %130,59 ve ana metallerdeki artışın %91,22 olduğunu görüyoruz. Ayrıca ham petrol ve doğalgazdaki artış da %85,45. Bu veriler küresel enerji ve emtia fiyatlarındaki artışla uyumlu bir seyir izliyor ve Yİ-ÜFE’yi yukarı itiyor.
Bizim gibi gelişmekte olan ekonomilerin yakından takip ettiği bir diğer önemli unsur da ABD Merkez Bankası FED’in politikaları. Zira TÜFE’ye geçişkenlik sadece Yİ-ÜFE kanalından gelmiyor. Döviz kurundan TÜFE’ye geçişkenliğin yoğun olduğu bir dönemin içinden geçiyoruz. Bu bakımdan Dolar’ın diğer para birimleri karşısındaki değerine etki edecek FED politikalarını dikkatle izliyoruz.
İşte böyle bir ortamda FED uzun süreden bu yana ifade ettiği ancak zamanını netleştirmediği “varlık alımı azaltımı” ile ilgili ilk kez net bir açıklama yaptı. Son toplantıda FED her ne kadar faiz oranlarında bir değişikliğe gitmese de varlık alım hızını Kasım ayında 15 milyar dolar azaltma kararını ilan etti. FED’in açıklamasına göre varlık alımının azaltımı önümüzdeki aylarda hızlanacak. 2022 yılının ortalarında varlık alımı tamamen bitmesini bekliyoruz.
Diğer yandan FED’in faiz artışlarına ne zaman başlayacağına ilişkin kesin bir tarih olmamakla beraber varlık alımlarının azaltılmaya başlamasının Dolar Endeksi’nin artmasına neden olacağı aşikar. Yani Dolar’ın değerinin diğer para birimleri karşısında daha hızlı artmaya başlayacağı bir dönemin eşiğindeyiz. İş dünyası planlarını, ekonomi yönetimleri ve merkez bankaları da politikalarını bu yeni duruma göre güncellemeli.
