Bugün dünyanın en önemli sorunlarını sıralarsak, kuşkusuz enflasyon en üst sıralarda gelir. Özellikle pandemiden çıkış döneminin belirli emtialar ve sektörlerdeki yansımaları küresel enflasyonist baskıyı artırdıkça ekonomi yönetimleri ve merkez bankaları da alışılagelmiş politikaların dışında politikalar yapmak zorunda kalıyor.

Enflasyonla mücadelede birincil görev merkez bankalarında. Ancak bazı fiyat hareketlerini merkez bankalarının ellerindeki politika araçlarının baskılaması mümkün olmuyor. Elbette para politikası araçları ile talebi baskılayarak belirli ölçüde fiyatlama davranışlarına etki etmek mümkün. Ancak küresel enerji ve gıda fiyatlarında bu durum oldukça sınırlı bir etkiye sahip.

Pandeminin başlarında “talepte ani durma” şeklinde yaşanan şokun ardından varil başına 30 doların altına gerileyen petrol fiyatı bugünlerde 90 doları zorluyor. Benzeri şekilde doğalgaz fiyatlarındaki artış da ekonomi yönetimlerinin başını ağrıtmaya devam ediyor. Enerjideki fiyat artışlarını Bloomberg’in “Enerji Spot Fiyat Endeksi” marifetiyle gözlemlemek mümkün. Endeks; WTI ve Brent petrol fiyatları ile Henry Hub doğalgaz, kalorifer yakıtı, benzin ve elektrik fiyatlarının belirli ağırlıklarla yer aldığı sepetten oluşuyor. Endeks son 1 yılda 2 kattan fazla artış durumda.

Enerji emtialarındaki sert fiyat artışlarının bir benzerini küresel gıda fiyatlarında da görüyoruz. Bu konuyu daha önce defalarca detaylı bir şekilde bu köşede yazdığım için son durum grafiğini paylaşarak esas meseleye eğilmek istiyorum.

Küresel gıda fiyatlarındaki yüksek seyir pandemi öncesi dönemde de dikkat çekiyordu. Özellikle iklim koşullarındaki değişikliğe bağlı etkenlerin temel arz-talep faktörleri üzerindeki etkisi gıda fiyatlarını yukarı yönlü itiyordu. Pandemi ile beraber bu sürecin hızlanmasına şahit olduk. Gelelim temel riske. Gıda tüm ülkelerin enflasyon sepetinde oldukça önemli bir ağırlığa sahip. Öte yandan enerji emtialarındaki fiyat artışlarının işlenmemiş ve işlenmiş gıdalara geçişkenliği de yüksek. Bu hali ile de bakarsak önümüzdeki dönemde küresel gıda fiyatları can sıkmaya devam edecek.

Görüldüğü üzere yüksek enerji ve gıda fiyatları sadece Türkiye’nin sorunu değil.