Hafta başında Türkiye’nin büyüme verisini gördük. 2020 yılı gibi yönetilmesi zor ve pandemi ile ilk kez karşılaşmanın şokuna bağlı olarak hata yapmaya son derece müsait bir yılda Türkiye her şeye rağmen %1,8 gibi bir büyümeyi yakaladı.
Bana göre 2020 yılı büyümesinin en önemli unsurlarından birisi yatırımlar yani gayrisafi sabit sermaye oluşumunda yaşanan artıştı. Harcama yöntemiyle hesaplanan 2020 yılı Gayrisafi Yurtiçi Hasıla rakamına göre %6,5 büyüyen yatırımlar bir süreden bu yana sürekli eleştirilen büyümenin kalitesi konusuna da önemli ölçüde bir cevap vermiş oldu. Elbette bunda pandemi döneminde finansmana erişimi kolaylaştıran ve finansman maliyetlerini düşüren ekonomi politikalarının etkinliği tartışılmaz.
Öte yandan dış ticaret tarafındaki durum da gözden kaçmamalı. 2020 yılı genelinde mal ve hizmet ihracatı yüzde 15,4 gerilerken, ithalat ise yüzde 7,4 arttı. Ancak ihracat tarafındaki sıkıntının ağırlıklı olarak II. ve III. çeyrekten yani pandeminin dış ticareti olumsuz olarak en çok etkilediği dönemlerden kaldığını ifade etmeliyiz. Elbette turizm gelirlerinde yaşanan devasa kaybın da çok büyük bir payı olduğunu unutmayalım.
Gayrisafi Yurtiçi Hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2020 yılı genelinde bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma değerinin %21,4 artığını görüyoruz.
Finans ve sigorta faaliyetleri; 2020 yılı III. Çeyrekte %41,1 büyürken ekonominin %9,9 küçüldüğü II. Çeyrekte de %27,8 büyümeyi başarmıştı. Söz konusu faaliyetler sadece ilk çeyrekte %1,6’lık görece olarak mütevazi bir artış kaydetmişti.
2020’nin son çeyreğinde makine ve teçhizat yatırımları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 38,7 artarak 2010’un ikinci çeyreğinden bu yana en iyi artışı gösterdi. Böylelikle makine ve teçhizat yatırımlarındaki yıllık büyüme %21 oldu.
Pek çok uluslararası kuruluşun Türkiye’nin 2021 yılı için büyüme beklentilerini yukarı yönlü revize ettiğini görüyoruz. Bu elbette iyi bir haber. Ancak bir süreden bu yana uygulanan aşırı sıkı para politikası ve yüksek faizlerle bu iş nasıl olacak diye baktığımızda tahminlerin ağırlıklı olarak güçlü baz etkisinden kaynaklandığını anlamak daha kolay oluyor. Peki nedir bu baz etkisi? Büyüme oranı vasıtası ile izah edelim; karşılaştırma için referans alınan dönemde herhangi bir nedenle büyüme oranı aşırı düşükse sonraki dönemde büyümedeki küçük bir yükseliş bile aritmetik olarak çok daha fazla bir büyümeye işaret eder.
Özetle; mevcut faiz oranları ve aşırı sıkı para politikasının bir sonucu olarak 2020’de yatırımlarda gördüğümüz artışı göremesek de büyük ihtimalle 2021’de daha fazla büyümüş olacağız.
