Bir süredir yakın coğrafyamızda ciddi sorunlar ve çatışma alanları var. Geçtiğimiz hafta bunlara bir yenisi daha eklendi. Ermenistan’ın saldırıları neticesinde Azerbaycan harekete geçti ve 27 yıl önce işgal edilen topraklarını birer birer geriye almaya başladı. Buraya hemen bir not bırakayım. Bu haklı mücadelesi ve müdahalesinde sonuna kadar Azerbaycan’ın yanında olmalıyız. Ancak bu sadece bizim “Tek millet, iki devlet” şiarımızın bir yansıması değil, uluslararası hukukun, insan haklarının ve demokrasinin de bir gereğidir.
Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarındaki sivillere yönelik sistematik saldırılarının devam etmesi 27 yıldır devam eden Karabağ işgali konusunda Azerbaycan yönetiminin askeri adımları atma kararı ile yeni bir boyut kazandı. Bir kıyaslama yaparsak Azerbaycan ordusunun ve Aliyev’in tecrübesi ile gücü karşısında Ermenistan ordusunun ve Paşinyan’ın kaybetmesi son derece doğal. Bu bakımdan sahada kaybedenin kim olduğunu belli. Ama esas kaybeden, masada gerçek dışı iddiaları ve yalanlar üzerine kurulu politikaları ile Ermeni diasporası. Ermeni diasporasının etkisi altındaki Batılı bazı liderlerin başlarını iki elinin arasına koyup düşünme vakti geldi. Çünkü yalanlarına ve işgaline ses çıkarmadıkları Ermenistan doğrudan sivilleri hedef alarak savaş suçu işliyor.
Gence, Azerbaycan’ın ikinci büyük kenti. Ancak önemi bununla sınırı değil. Burası, Bakü-Tiflis-Ceyhan /BTC) petrol boru hattı, TANAP ve Bakü-Supsa doğalgaz boru hatlarının geçiş noktası. Avrupa’yı Çin’e bağlayan E-60 karayolu ve Bakü-Tiflis-Kars tren yolu da buradan geçiyor. Özetle Gence, hem Çin’in “Kuşak ve Yol İnisiyatifi” için hem de Avrupa Birliği’nin enerji arz güvenliği için stratejik bir değere sahip. Halihazırda Azerbaycan Avrupa Birliği’nin gaz talebinin yaklaşık yüzde 5’ini karşılıyor. Daha da önemlisi kaynak çeşitlendirmesi bakımından stratejik öneme sahip. Dolayısıyla Ermenistan’ın füze saldırıları hem Avrupa Birliği’nin enerji arz güvenliğini tehdit ediyor hem de Çin’in zaten pandemiden dolayı yara alan ticaretini. İki gün önce BTC petrol boru hattına yönelik saldırıları bunun son örneği.
İlave olarak şunu da hatırlatalım. Gürcistan’ın kullandığı doğalgazın yüzde 95’i ve Yunanistan’ın kullanımının üçte biri Azerbaycan’dan gidiyor. Bu doğalgaz kesilirse ya da boru hatlarında tamiri uzun sürecek hasarlar oluşursa söz konusu ülkelerin yönetimlerinin Ermenistan’ın işgaline ve saldırılarına sessiz kalmaları konusunda vatandaşlarına izah etmesi gereken durumlar ortaya çıkabilir.
Dünyanın ekonomik ağırlık merkezi hızlı bir şekilde Batı’dan Doğu’ya doğru kayıyor. Türkiye bu dönüşümün sıklet merkezi haline geldi. Öte yandan Türkiye’den Asya’ya çıkan koridorda da işler giderek daha karmaşık hale geliyor. Görünen o ki Azerbaycan fiziki olarak adım adım Karabağ’ı işgalden kurtaracak ve Türkiye ile beraber yürüttüğü diplomasi ile koridor rahatlayacak. Ancak dikkatle incelersek bu durumun Çin’e bakış açıları kapsamında Rusya’nın ve ABD’nin işine gelmeyeceği de malum. Bu bakımdan vekalet savaşlarının bir kısmı Orta Asya’ya taşınacak.
Afganistan, Keşmir ve son olarak Kırgızistan’da olanları okurken bu durumu göz ardı etmemek gerekiyor.
