Geçtiğimiz Çarşamba günü oldukça ilginç bir gündü. Güne Merkez Bankası’nın zorunlu karşılıklara ilişkin kararı ile başladık. Önce karar haber sitelerine düştü, sonra piyasalar açıldı ve sonra Dolar fırladı. Peki bunun gerçek sebebi neydi?
Zorunlu karşılıklar, mevduat bankalarının tuttukları mevduatların ve benzeri yükümlülüklerinin belirlenen bir orandaki kısmının merkez bankası nezdinde tutulmasıdır. Söz konusu oranı ilgili merkez bankası belirler. Zorunlu karşılıklar, geçmişte bankaların iflas riskine karşı kullanılan bir enstrüman iken günümüzde ağırlıklı olarak piyasa likiditesinin kontrolünde kullanılan bir para politikası aracı olmuştur.
Merkez Bankası’nın geçtiğimiz Çarşamba günü neden zorunlu karşılıklarda düzenlemeye gitmiş olabileceğine bir bakalım. Genel kanaat Merkez Bankası’nın bir süreden bu yana gerileyen mevduat faizlerinin yeniden artmasını hedeflediği yönünde. Zira önceki tecrübelerimize göre zorunlu karşılık oranları artınca mevduat bankaları hem kredi faizlerini hem de mevduat faizlerini artırıyorlar. Banka mevduat faizlerinde gerilemenin bir süreden bu yana ana hedefi olan döviz tevdiat hesaplarındaki çözülmenin başlamasına engel olacağını düşünmüş olabilir.
Öte yandan mevduat bankalarının Türk Lirası zorunlu karşılık tutmak yerine yabancı para tutmaya yönelerek Merkez Bankası’nın rezervlerine olumlu katkı sağlayacağı da öngörülmüş olabilir. Ancak düşünülen şey her neyse bir süredir üstü kapalı bir şekilde uygulandığı kanaati uyandıran döviz kuru hedeflemesine zarar vermiş görünüyor. Çünkü güne 7,08 seviyesinde başlayan Dolar/TL gün içerisinde 7,24’ü gördükten sonra 7,15 seviyelerine geri çekildi. Ertesi gün de ABD 10 yıllık tahvil faizleri hızla artınca tüm gelişmekte olan ülke para birimlerinde panik başladı ve TL’ye ikinci darbe de oradan geldi.
Çok uzun cümlelere gerek yok. Doğrudan söyleyeyim. Finansal piyasa aktörleri, Merkez Bankası’nın daha fazla faize ihtiyaç duyduğunu ama faizi artıramadığını düşünmüş görünüyor. Amiyane tabirle Merkez Bankası durduk yerde başına iş almış durumda. Şimdi önümüzdeki Para Politikası Kurulu toplantısında faiz artışı için piyasa baskısının daha da yoğunlaşacağı aşikar.
