İki yıl sonra yeniden Mısır’dayım. 2013’teki Abdülfettah Es-Sisi askeri darbesinden sonra Mısır’a tekrar gelebileceğimi tahmin etmiyordum. Mısır, 1952’den beri askeri idare ile yönetiliyor. Mısır bir çelişkiler ülkesi. Bir yandan, görkemli bir geçmişe ait eserler ve zengin bir tarih ve medeniyet; diğer yanda olanca sefaletin, perişanlığın hüküm sürdüğü bir Afrika ülkesi.
Mısır’ın uzun yıllardır içinde bulunduğu sefalet ve darboğaz; Eski Kahire’de, sokakta, caddede, camide, çarşıda, her yerde hissediliyor. Ve bu darboğazdan kurtulabileceğine dair bir işaret görülmüyor. Halkının çok büyük çoğunluğu sefâlete, yoksulluğa, yerlerde sürünmeğe mahkum edilmiş bir Mısır/Kahire gözlemleniyor. Ülke’de son iki yılda durum çok daha da kötüye gidiyor. Eyyubiler, Memlüklüler, Hidivler dönemindeki zenginlik, şaşaa ve medeniyetten neredeyse eser kalmamış. Mısır toplumunda. Mısır, İngiliz işgali (1882) ve sonrasında -özellikle Nâsır döneminden başlayan- askeri diktatörlüklerle ne hallere getirilmiş. Bu durumdan neredeyse -ünlü Câmatu’l-Ezher başta olmak üzere- tüm müesseseler aynı şekilde de nasibini almış.
Mısır’ın başkenti Kahire, Ortadoğu’nun en eski, kalabalık ve egzotik şehirlerinden birisidir. Eski Kahire olan El-Mukattan dağı eteklerindeki Fustat’ın tarihi İslam öncesine gider. Ancak şehrin asıl kuruluşu Hz. Ömer (r.a) devrinde, Amr bin As tarafından Mısır’ın fethi akabinde gerçekleşir. Amr bin As bugün kendi adına câmiin bulunduğu Fustat’taki alanda İslam ordusu ile çadırını kurunca, Kahire’nin tarihi ve Mısır’ın İslam tarihi başlar. İhşidîler, İbn Tolun ve İsmailî Fatimiler devrinde iyice gelişen şehir, Eyyubiler ve Memlüklüler dönemlerinde ise en parlak devirlerini yaşar. 16. yüzyılda ise Yavuz”un Mısır seferi ile Osmanlı topraklarına katılır. Kahire son parlak dönemini 19.yüzyılda Mısır valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa ve oğulları (Hidîvler Dönemi) zamanında yaşar. 1882”de başlayan İngiliz işgâli ise İkinci Cihan Harbi sonrasına kadar devam eder.
Eski Kahire, son yüzyılda, özellikle 1954’teki Nasır darbesinden bu yana süregelen bakımsızlıktan dolayı bir hayli hırpalanmış, adeta savaşlara maruz kalmış; savaşlardan çıkmış bir kent görünümünde. Hele, çevresindeki uçsuz bucaksız çölden neşet eden tozdan dolayı daha da trajik bir görünüm içinde. Çölden rüzgar ve fırtına ile gelen gelen tozlar bütün bir şehri kaplayıp etkisi altına almaktadır. Ayrıca, Güney bölgelerden, Nubia ve Saîd bölgelerinden gelen yoğun göçten dolayı istiâb haddinin çok ötesinde bir nüfus yükünü taşımaktadır.
Bu yüzden, Nasr City (Medînetu”n-Nasr) ve New Cairo (Mısru”l-Cedîde) dışındaki semt ve mahallelerde adalet ve şefkatin/merhametin hicret ettiği merhametsiz bir sefalet hüküm halen artarak sürmektedir. Çeşitli toplum katmanları arasındaki korkunç uçurum dikkat çekmekte. Eski Kahire”nin her tarafında camiler, külliyeler başta olmak üzere üzerimize saldırırcasına para talep eden sefalet içinde yüzen dilencilerle dolu. Bazı camilerde sayıları cemaatten çok daha fazla durumda.
İmam Eş-Şafiî Türbesi-Külliyesi, İbn Atâullah El-İskenderi Camii ve Ezher Külliyesi başta olmak üzere birçok mühim İslam eseri çökme tehlikesi ile karşı karşıya.. Bakımsızlık ve yanlış restorasyonların yanısıra Nil”den kaynaklanan yeraltı suları ve rutubet bu zengin tarihi eserlere bir hayli zarar vermekte. Özellikle İmam Eş-Şafiî Külliyesi, zemininde oluşan çökmeler sonucu büyük zarar görüyor. Fatımî, Memlüklü, Osmanlı eserleri kaderine terk edilmiş durumda. Piramidler çevresinde kazılar devam etmesine karşın, Piramidler çevresi ve Gize’de baltacılardan geçilmiyor.
Velhasıl, iki yıl sonra Mısır/Kahire’de genel manzara içler acısı, yürek burkan bir durumda.
