insanoğlunun bu dünya hayatında başına gelenler; çektiği acılar, elemler; gördüğü sevinçler, mutluluklar; tuhaflıklar; binbir çeşit serüven parçaları keskin, veciz ve edebi bir lisanla dile getirilir.. bu mâceraların, bu yaşantıların okuyana verdiği ibretler, lezzetler, hayretler ve edebî hazlar; roman denilen hadisenin mânâsını ve mahiyetini anlatır..
romancı, yani roman yazarı; bu serüvenleri, bu vak’aları bu ahvali yazabilmek için ya olanları bitenleri, seyrettiği, gözlediği insanların hayatında bulacaktır.. yahut ta ruhunda, kendi hayalinde ve vicdanında idrak edecektir..
insanoğlunun yaşantısındaki acılar, mutluluklar.. çarpıcı vak’alar cereyan ederken duyurduğu hissiyat; romanın dinamik unsurlarını ve cazibesini teşkileder..
romancının, bu maceraları, bu hadiseleri kitap sayfalarına dökebilmek için, bu ahvali idrak edecek bir olgunluk bir pişkinlik içinde bulunması gerekmektedir.. romancının ruhu bu hadiselerin mânâsını ve mahiyetini kavrayacak güçte ve kapasitede bulunmak zorundadır..
bir kere daha tekrar edelim.. roman yazarı; bu hadiseleri bu mâceraları cemiyetteki insan yaşantılarında gözlemiş ve seyretmiş bulunmak zorundadır.. veyahut ta bu hadiselerin vukua gelebileceğini düşünmek, tahmin etmek, hayal etmek iktidarına sahib bulunmak mecburiyetindedir..
bu mecburiyete riayet ve itaat edebilmek için de romancının olması, pişmesi; hayat hakkında geniş ve derin görüşlere ve kanaatlere ulaşmış bulunması icabediyor..
romancı bir yerde bir filozoftur.. bir bilgedir.. bir evliyadır.. hattâ bir bilgindir..
romancı, bu vasıflarıyle, felsefecilere, filozoflara, ideolojilere önderlik edecek, yol gösterecek kudrettedir..
onun için diyoruz ki; kültür, tecrübe ve bilgi bakımından henüz dağarcığını doldurmamış kişiler, roman yazmaya heves etmesinler.. romancı felsefe tarihinin özetini bilmek zorundadır.. romancı büyük dinlerin sevkettiği esasları hazmetmiş olmak zorundadır.. ayrıca; romancı, bilim tarihinin kronolojik sırasına uygun buluşları öğrenmiş ve idrak etmiş bulunmalıdır..
bir cümle ile özetleyecek olursak, en az üçbin yıllık insan mâcerasını roman yazarı kavramış ve anlamış olmakla mükelleftir..
bazı gençler görüyoruz.. üniversiteyi bitiriyor.. bir işe giriyor ve.. durup dururken roman yazmağa girişiyor.. evlâdım niye acele ediyorsun.. evvelâ bilimler, sanatlar, felsefe sistemleri hâttâ bugünkü dünyanın ulaştığı teknoloji seviyesi hakkındaki esas bilgileri toplamadan tamamlamadan niye kalemi eline alıyorsun.. çok çeşitli insan tiplerini, bu tiplere ait yaşantıları takibetmeden.. insan kaderleri üzerinde araştırma yapmadan niye harekete geçiyorsun..
*
şimdi işin çok daha ehemmiyetli tarafına gelelim.. dil meselesi.. üslûb meselesi.. roman yazabilmek için türkçeyi iyi bileceksin.. kelime hazinen geniş olacak.. türkçenin her çeşit cümle kalıbını öğrenmiş ve kullanmış bulunacaksın.. bunun için de dilimizin ustası büyük yazarları yutar gibi içer gibi okumuş bulunacaksın.. başta peyami safa’lar, refik halid karay’lar, refi cevad ulunay’lar, reşad nuri’ler, abdülhak şinasi’ler, ziya şakir’ler, turan tanın’lar, ali fuad başgil’ler, arif nihad asya’lar, ziya gökalp’ler, ömer seyfeddin’ler, ahmed hamdi tanpınar’lar olmak üzere belli başlı yazarlarımızın, romancılarımızın lisanını, yani eserlerini okuyacaksın.. onlarla haşırneşir olacaksın..
ve.. nihâyet en sonunda kalemi eline alacaksın...
