|
Âheng ilmi
Büyük İslâm âlimi, düşünür, matematikçi, fizikçi ve astronomi bilgini İbn Heysem, Makâle fî Keyfiyyet er_Raşad'da: “Kâinat bütün değişmelerine rağmen bir düzen ve bütün ayrıntılarına rağmen bir âheng içindedir” diyerek âhengin öneminden bahseder. Pythagoras, kâinatın âheng olduğunu belirtir ve kâinataki âhengi mûsikîdeki âheng ile izah eder. Antik Yunan'da müzik ile ilgili düşüncelerin merkezinde “âheng” vardır. Sadece Antik Yunan'da değil, kadim düşünce sistemlerinin müziğe yaklaşım ve izahları hep âheng merkezlidir.

Eflatun, Şölen adlı eserinde mûsikî ile ilgili görüşlerini Eryksimakhos'a söyletir. Eryksimakhos, mûsikîyi sevgi ile bağdaştırırken şunları söyler: “Müziğe gelince. Biraz düşünmesini bilen açıkça görür ki o da öbür sanatlarla aynı durumdadır. Herakleitos'un da karışık bir deyimle söylemek istediği bu olacaktır herhalde: 'Birlik' diyor, 'Kendi içinde ayrılan şeylerin uyuşmasıdır. Tıpkı okla yay arasındaki uyuşma gibi.' Uyuşmanın bir ayrılma olduğunu, birlik içinde ayrı şeylerin kaldığını söylemek, mantığa düpedüz aykırıdır. Demek istediği belki de şudur: Önce birbirinden ayrılan alçak ve yüksek sesler vardır. Sonra bu sesler uzlaşıyor ve müzik sanatında âheng bu uzlaşmaya dayanıyor. Alçakla yüksek ayrı kalsalardı, âheng diye bir şey olmazdı. Gerçekten de âheng bir ses birliğidir, ses birliği ise uyuşmadır. Ama iki şey birbirine karşı çatışma halinde olduğu müddetçe, bundan bir uyuşma doğmaz. Ritm de böyledir. (...) Müzik, âheng ve ritm alanında sevgi olaylarının bilgisidir.”

Eflatun, “Devlet” adlı eserinde de mûsikî hakkındaki görüşlerini Sokrates, Adeimantos ve Glaukon arasında geçen konuşmada zikreder. Bu konuşmada modlar tartışılmaktadır. Hüzünlü modlar, gevşek olan modlar, şölenlere ve içki sofralarına yakışanlar. Karma Lydia modu, Tiz Lydia modu ve benzerleri, hüzünlü modlardır. İonya ve Lydia modları gevşek olan, içki sofralarına ve şölenlere yakışan modlardır. Dor ve Phrygia modları ise, biri (galiba Dor modu) mücadeleci bir insanın mücadelesindeki havaya uygun, diğeri ise insanları yola getirmeye çalışan, uyarıcı bir insanın havasına uyan modlardır.

Ritmler de önemlidir. Zaten şarkı, söz, mod ve ritmden meydana gelmektedir. O halde ritmler, düzenli ve yürekli bir adamın yaşayışını anlatabilmelidir. Güzellik ve çirkinlik, iyi ve kötü ritme bağlıdır. Güzellik güzel ritmin, güzel huyun; çirkinlik ise kötü ritmin, uyumsuzluğun, kötü sözün kardeşleridir.

“Müzik, eğitimlerin en üstünüdür” der Sokrates, Eflatun'un Devlet'inde, Eflatun'un aktarmasıyla... “Çünkü ritm ve mod, ruhun içine işler, onu en güçlü biçimde kavrar, insan iyi eğitim görmüşse, o ritm ve moddaki güzellik, ruhu da güzelleştirir. Ama iyi eğitim görmemişse, tersi olur. Öte yandan, doğanın ya da insanın elinden çıkma eserlerdeki aksaklık ve çirkinlikleri, gereği gibi müzik eğitimi görmüş bir insan hemen sezer, haklı olarak tiksinir onlardan. Bu insan güzel şeyleri över ve sever, ruhunu onlarla besler, böylece kendisi de iyi ve güzel olur. Çirkin şeyleri ise haklı olarak yerer, daha çocukken, aklını kullanma çağı başlamadan onlardan tiksinir. Sonra akıl çıkıp gelince de, bu eğitimi görmüş bir insan, akılla olan akrabalığını kavrayarak, aklı sevgiyle karşılar.”

Müzik eğitimini önemseyen Antik Yunan düşünürleri arasında müzik, âheng ile izah edilen bir sanat, Pythagoras ve İbn Heysem'in söyledikleri gibi kâinat âheng üzerine kurulu. Kâinatı tutan ve var eden şey ile mûsikîyi var eden şey aynı: Âheng.
#Heysem
#Makâle fî Keyfiyyet er_Raşad
#Pythagoras
#Eflatun
#Sokrates
#Antik Yunan
9 yıl önce
Âheng ilmi
FETÖ’ye yönelik Kod Garson Soruşturması’nda yeni şok gelişmeler. FETÖ’nün sır katı?
Efendimiz’in (sav) Zekatı-1
Milyonlar milyarlar havada uçuşuyor
Sandık başına giderken…
Operadaki Hayalet’in “kehaneti” gerçekleşirse…