İnsan nasılsa şehir de öyledir

Yok yok Kılıçdaroğlu'nun yüzyılın projesi olarak pazarlamaya çalıştığı o mega şehirden bahsetmeyeceğim.

Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana şehirleşeceğiz diye her iktidarın kurtulamadığı o betonlaştırma rantından da bahsetmeyeceğim.

Şehir ve medeniyet konusunda kaynak insan olan Profesör Dr Sadettin Ökten hoca ile yapılmış bir söyleşiden alıntılar yapacağım.

Oradan nasıl bir şehire ihtiyacımız olduğu çıkacak.

Türkiye'deki yapıları nasıl buluyorsunuz?

Fecaat. Hiç konuşmayalım.

Türkiye insan gibi yaşamak istiyorsa bütün yapılarını yıkacak.

Tekrar kendisi tıkır tıkır adam gibi bir şehir kuracak.

Nasıl bir şehir olacak?

İnsani bir şehir

Neleri barındırır insani bir şehir?

Bir kere ölçek çok mühimdir. Bakın serçeler hangi irtifadan uçuyor, kargalar hangi irtifadan uçuyor.

Ağaç ne kadar büyüyor, siz bir nefeste kaç adım atabiliyorsunuz.

Bunların içinde Allah'ın, tabiatın verdiği bir alt limit, üst limit var.

İnsan bu ölçüleri bozabiliyor.

100 katlı, 200 katlı bina yapabiliyor.

Bozmayın bu ölçüyü. Şehir yapıyorsanız çok yükselmeyin.

Ölçü bozulduğu zaman önce gözün ölçüsü bozulur, sonra kalbin ölçüsü.

Şu anda biz ölçüsü bozulmuş kalplerle yaşıyoruz.

Kalbin ölçüsünün bozulması hırstır. Haris olursunuz.

Yeni yapılan camileri estetik olarak nasıl değerlendiriyorsunuz?

İslam entelijansiyasını kaybetti. Münevveri yok. Nüfus arttı. Şehirlere geldi, sanayi devrimine girdi. Cami lazım. Halk da kendi görgüsüne göre bir şeyler yaptı. Bunlar çıktı ortaya; varoş camileri. Onları suçlamıyorum.

Bunları yıkıp yerine yenisini yapmak çok kolaydır.

Tasarım camiler var son dönemde?

İnsanlar bir şey arıyorlar. Deniyorlar. Denenecek bunlar, yalnız ben bir şey deneyeyim diye yapılmaz.

Bütün sanatların doğduğu toplumdan gelen bir alt yapısı ve kurallar bütünü vardır.

Türkiye Müslümanları dini hayatın mihverine oturmuyor derken ne demek istiyorsunuz?

E oturtamıyorlar. Yeni tanıştılar, çok hoşlarına gitti bu modernite. Otomobiller, seyahatler, evler, paralar…Şimdi şaşırmış vaziyetteler. Biraz geçsin bakalım.

Ben şu anda Türkiye'de yaşayan ve İslami endişesi olan insanları da hiçbir şekilde itham etmiyorum çünkü zor bir vartadan, bir çukurdan geçiyoruz.

Ama muhafazakarlık ve dindarlık yükseliyor gözüküyor?

Biraz içi boş bir dindarlık gibi gözüküyor.

Hayata yön veren, bu çağdaki medeniyet telakkisini, İslam'a yamamaya çalışıyorsanız bu olmaz.

Batı'nın modernite ile başlattığı şey bitti artık.

Şu an dünyaya bir şey söyleyemiyor.

12 milyon Somali'de açken, modernite hâlâ New York piyasasıyla oynuyor.

Biz hâlâ sanal dünyanın yeni çıkan elemanlarıyla sarhoş vaziyetteyiz. iPad'lerle mesela.

Ama siz Türkiye kapitalist dalgaya kapılmadı da diyorsunuz?

Allah'tan kapılmadı. Sarhoş ama zaman zaman ayılıyor. “Ben ne yaptım" diyor sonra tekrar kapılıyor.

Şimdi Türkiye'de yaşayan bir insan AVM'lerde hayatın içinde savrulurken postmoderniteyi bilmez.

Batı'nın sona erdiğini anlayamaz.

Onun gözünde son çıkan film, model Anjelina Jolie vs. vardır ama Batı bu değil. Batı artık “Benim insanlara söyleyecek lafım kalmadı" diyor.

O seviyede insanımız var mı?

Yetiştirirseniz olur. Akıllı insanımız var.

Mümtaz Turhan Hoca vardı rahmetli. O, “Eğitim seferberliği, herkesi ilkokul mezunu yapmak hiçbir anlam taşımaz. Çünkü bir toplumu entelijansı, uzmanlar bir yere götürür. O gidilen yerde okuma yazmayı öğrenmek gerekiyorsa okuma yazma öğrenilir" diyordu.

Modern çağda İslami hayat yaşanabilir mi?

İslami hayattan ne anlıyoruz onu konuşmak lazım. Şüphesiz çok mümkündür. Bir coşku yakaladığınız zaman Allah'ın “yapma"larını zaten siz yapmazsınız, canınız yapmak istemez.

İslami bir coşkudur bu. İşte biz bu coşkuyu kaybettik.

O coşkuyu kaybedince “yapma"ları söyleyenlerin lafı da etkisiz.

Çünkü onların da coşkusu yok.

Osmanlı'ya ait kavramlar neden yükselişte sizce?

Millet kimlik arıyor. Tanzimat'ta verilen kimliklerin modası geçti, soldu.

Günün sözü:

Ahşap evleri terk etmemeliydik.

Sadettin Ökten

#Kılıçdaroğlu

#Modern çağ

#islami hayat