Matrak geçme sözünün 'alay etmek' olduğunu herkes bilir bilmesine de bu sözün Osmanlı zamanında Enderun'da şehzadeler arasında oynanan bir savaş oyunu olduğunu pek kimse bilmez.
Ünlü bir silahşör, matematikçi, hatta tarihçi olan Matrakçı Nasuh, Osmanlı Devletinin iki güçlü padişahı Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman zamanında yaşamış ve pek çok alanda önemli çalışmalara imza atmış bir isim. Ancak tarihe bulduğu bu Osmanlı sporuyla adını yazdırmış...
Matrak oyununu bir grup akademisyenle araştırarak günümüzde yeniden hayata geçiren isim ise sporcu ve akademisyen Efkan Çalış. 20 yıl boyu Uzakdoğu sporlarından ilgilenen Çalış, Selçuklu ve Osmanlı zamanında oynanan sporları araştırmaya başlamış. 200 yıl önce kaybolan bu Osmanlı sporunu gün yüzüne çıkaran ve milli spor dalları arasına sokup gençlere yeniden sevdiren Efkan Çalış hikayesini şöyle anlatıyor: “20 yıl boyunca uzakdoğu sporu olarak bilinen birçok sporu yaptım. Bu sporlarda üstün teknik yapıya sahip bir sporcu olmama rağmen gönlümde gelişen ideali gerçekleştirmek için kültürümüze ait olmayan tüm sporları bıraktım. Sonuç olarak geçmişte yapılmış ve tamamen unutulmuş olan Matrak oyununu ve benzer yapıda olan Tomak ve Tulum oyunlarının teknik ve taktik yapılarını, oyun kural ve kaidelerini geliştirip Matrak sporu adı altında birleştirerek 2008 yılında yeniden kurdum. Bu oluşumda Gazi, Kırıkkale ve Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitelerindaki akademisyenlerinden destek aldım. Böyle bir çalışma yapmamın sebepleri daha önce yapmış olduğum Uzakdoğu sporlarının hiçbirinde kültürel ve manevi yapıda bize ait olan bir değerin bulunmaması ve spor alanında dışa bağımlılıktan kurtulmuş bir Türkiye hayalimi gerçekleştirmek içindi."
Önce bir dernek kuran ardından da 2011 ve 2012 yıllarında Gençlik ve Spor Bakanlığı çatısı altında açtıkları antrenör ve hakem kurslarında öğrenci yetiştirmeye başlayan Çalış, “Gençlik kamplarında geçen yıl 4 bin gencin Matrak sporu yapmasını sağladık. Muazzam ilgi gösteren gençlerin isteğini değerlendiren Gençlik ve Spor Bakanlığı yetkilileri bu yıl 40 bin genci yapacağımız çalışmalar ile Gençlik kamplarında Matrak sporu ile buluşturacak" diyor.
Kısa sürede büyük ilgi gören Osmanlı sporunun bugün ünü sınırları aşmış. Bu sporu yapanlar arasında ise Ruslar ilk sırada. Bugün ise Rusya'da Matrak sporunu öğreten bir temsilcilik ve yüz kadar sporcu bulunuyor.
Matrak geçme deyiminin bu spordan geldiğini söyleyen Efkan Çalış şunları söylüyor:" İyi bir Matrak oyuncusunun karşısında yeni başlamış bir aceminin hiç şansı yok. Matrak oyununun ilk şeklinde kafaya dokundukça puan toplanıyor. Usta matrakçı yeni başlayan matrakçının kafasına sürekli dokunuyor, acemi olan hırslanıyor, düşüyor, kalkıyor, saldırıyor fakat sonuç alamıyor ve bu süreci seyredenler için bir eğlence durumu ortaya çıkıyor. Matrak sözünün eğlenceli o manası da işte bu oyun şeklinden geliyor."
Bir arkadaşım vasıtasıyla bu sporu tanıdım.2011 yılından beri bu sporu yapıyorum. Bize ait bir oyun ve temel kuralları açısından özümüzü yansıtan bir spor olduğu için daha çok ilgi duydum. Çinliye, Çin seddini yaptıran bir neslin torunlarının savaş sanatları denince bu milletlerin aklımıza gelmesi oldukça düşündürücü. Uzun yıllar Uzakdoğu sporlarıyla uğraştığım için bu sporunda onlarla baş edilebilecek kadar etkili ve kaliteli olduğunu gördüm ve bu sporu yapmaya başladım.
Matrak sporu ile tanışmam 2010-2011 yılları arasında internette Türk sporlarını araştırırken oldu. Daha önce duyduğum fakat tanımadığım bir kavramdı. Türk sporlarından daha önce Atlı ciritle bağlantım (hakemlik) vardı. Matrak ilgimi çekti ve Matrakçı Efkan Çalış ile bağlantı kurup bu spora başladım. Bu sporu seçme nedenime gelince tarihimizin derinlerinde bize ait olan tamamen bizden bir spor olması bile baslı başına bir sebep.
Aslen Boşnak olan Matrakçı Nasuh geçtiğimiz haftalar Yunus Emre Enstitüsü ve Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu tarafından düzenlenen bir etkinlikle Saraybosna'da anıldı. İki gün süren panelde Matrakçı Nasuh tüm yönleriyle tarihçiler tarafından masaya yatırıldı. Yine etkinlik çerçevesinde Matrakçı Nasuh'un, Kanuni'yle birlikte katıldığı iki ayrı seferde ordunun uğradığı şehirleri çizdiği minyatürleri sanatseverlerin beğenisine sunuldu. Minyatür sergisinin açılışında ise Matrakçı Nasuh'un bulduğu matrak sporundan gösteri yapıldı.
