Şunu hep söylüyoruz: İslam Allah'ın kulları için koyduğu nizamdır. Bu nizamı O kullarına öğretmek için Cebrail vasıtası ile 'Kulu ve Rasulü' Muhammed'e (sa) vahiy ile bildirmiş, resulünü bizzat kendisi eğitmiş, İslam'ı ona hatasız olarak yaşatmış ve onun yaşayışını da diğer kullarına örnek kılmıştır.
Yani dinin yegâne kaynağı Allah'tır, ama onu biz Hz. Peygamber'in bu örnek uygulaması, yani
Sünnet
olmadan anlayamayız. Bunun anlamı şudur:
Sünnetin kaynak oluşu ikincil ve mecazidir
, Kur'an-ı Kerim'den bağımsız değildir. İslam ümmetinin Kur'an-ı Kerim'i bu örneğe bağlı olarak anlama süreci de aynı zamanda onu yaşama sürecidir. O ne kadar yaşanmışsa o kadar anlaşılmıştır.
Sünnet
olarak yaşandırılmış olmasaydı anlaşılmış da olamazdı.
O halde anlama yaşamaktır
.
Buna bağlı olarak diyebiliriz ki, Kur'an-ı Kerim'i anlama problemi yoktur, onu yaşama problemi vardır. Bu yaşamaya dayalı anlamadan koptuğunuz zaman Kur'an-ı Kerim'i anlamayı, onu yaşamadan bağımsız bir mesele haline getirmiş olursunuz. Onu hayatınızın dışında bir nesne olarak görür, anlaşılması için adeta laboratuvara sokup anlaşılmaya zorlarsınız. Onun da, fizik varlığı atom altı parçacıklarına kadar keşfeden size açılmak ve anlaşılmak zorunda olduğunu sanırsınız. Pozitif bilimin bize dayattığı anlayış budur.
Bu anlayışa göre Kur'an-ı Kerim de bir nesnedir ve 'en büyük' olan insana muhtevasını açmak ve anlaşılmak zorundadır
.
Batı'nın bilim anlayışından kaynaklanan bu düşünce bizde de sinince yerleşti ve biz de Kur'an-ı Kerim'i anlamak için onların yöntemlerini alıp, bir süre onu bu yöntemlerle anlamaya çalıştık. Hermönetikten, tarihselcilikten medet umduk. İlahiyat akademyası olarak seksenli, doksanlı yıllarımızı buna harcadık. Sonuçta Kur'an-ı Kerim'i bu yolla anlayamayacağımızı anlayanlar esasa döndüler, anlayamayan az sayıda arkadaşımız bu ısrarı sürdürmekte kararlı gözüküyorlar. Ama hamdolsun bu aşama genel hatlarıyla geçildi.
Bu mesele uzun bir mesele. Biz bu yazımızda anlamayla ilgili olarak sadece bazı kavramlar üzerinde durmayı düşünüyoruz. İşte bu kavramlardan birisi
Furkan'dır
.
Furkan
sözlük anlamıyla 'fark' kökünden gelir. Fark, yani fark edebilme, ayrığına varma demek. Bu sebeple Kur'an-ı Kerim'in bir adı da Furkan'dır. Gerçekle gerçek olmayanı, hakla batılı ayırdığı için o Allah tarafından bu adla da anılmıştır. Furkan, aynı zamanda Kur'an-ı Kerim'deki bir surenin de adıdır. Demek ki, her bir suresi dahi bir fark ediş sebebidir.
Allah der ki, “ey müminler, eğer
Allah'a karşı takvalı olursanız Allah size Furkan verir
” (8/29). Demek fark edebilme, önce imana sonra takvaya bağlıdır. Bir başka yerde Allah evliyasını/dostlarını tanıtırken de “
onlar iman edip takvalı olanlardır
” (10/62-63) der. Demek ki, evliya uçan kaçan değil, iman eden ve
takvalı olandır
. İman ise, 'Amentü'de sayılan esaslara inanmaktır ve imanın iman olabilmesi, tahmin, zan ve ihtimal verme düzeyini aşıp, kesin kanaate dönüşmesine bağlıdır.
Takva
ise sözlük anlamı ile 'korunma' demektir. Allah'ın emir ve yasaklarına riayet edip yaşamak suretiyle kulun kendisini cezadan ve azaptan korumasıdır.
İmdi,
Furkan
; hem Kur'ân, hem de fark edebilme gücü demekse, bunların kula verilmesi onun imanından sonra takvalı olmasına bağlı olmuş olur. Takva da yaşamaktır. Buna, ne kadar takva, o kadar anlama da diyebiliriz.
Bilgi felsefesi açısından çok anlamlı bulduğum bir sözü burada tekrarlamak istiyorum: “
Her bilgi, yeni bir oluş, her oluş yeni bir bilgidir
”. Bunu anlamaya uyarlarsak, 'her takva yeni bir anlama, her anlama da yeni bir takvadır' diyebiliriz.
Kur'an-ı Kerim için Allah farklı yerlerde: “O bütün insanlar için bir hidayettir”, “Bu Kitap takvalı olanlar için bir hidayettir”, “O muhsinler için bir hidayettir” buyurur. Hidayetin iki anlamı vardır: Bir, doğru yolu gösterme. İki, fiilen doğru yolda kılma. İşte Kur'an-ı Kerim mümin kâfir bütün insanlara doğru olanı göstermesi bakımından herkes için hidayettir. Ama kul, iradesini kullanıp iman eder ve takvalı olursa yeni bir oluşa geçmiş olur ve Kur'an-ı Kerim onun için fiili hidayet olmaya başlar. Kul takvasını inceltir ve ihsan düzeyine çıkarırsa bu da kul için başka bir oluş olur ve onun için Kuranı Kerim'in hidayet oluşu daha da artar.
Muhsin, ihsan sahibi
olan, yani en güzel olanı en güzel şekilde yapan kimse demektir. Takvanın da ileri derecesidir. Hidayetin doğruyu bulma ve fiilen yaşama olduğunu tekrar hatırlarsak, işte o
zaman meseleyi anlayarak 'ne kadar takva o kadar anlama
' diyebiliriz.
Demek ki, “Allah'a karşı takvalı olursanız Allah size Furkan verir” demek, takva ile hem fark edebilme gücünüz artar, hem de Kur'ân'ı daha iyi anlarsınız demektir. Bu fark edebilme gücüne aynı zamanda
basiret
de denir. Bunu ve diğer bazı kavramları da gelecek yazımızda görelim.
#furkan
#takva
#basiret
9 yıl önce
Kur'an-ı Kerim anlaşılmak zorunda mıdır?
Manda yuva yapmış söğüt dalına
Batısızlaşma
Ukbe b. Nâfi’nin cehdi
İğne ve çuvaldız…
İhracatta Türkiye
