Türkiye’de zaman zaman yaşanan acı olayların en önemli toplumsal sonuçlarından biri kimi kişi ve çevrelerdeki ilkesizliğin ve vicdansızlığın sergilenmesine sahne olması. Bu ülkede ilkeli durmanın ve vicdanlı davranmanın kültürel ve ahlâkî temelleri zayıf ve korkarım her geçen gün daha da zayıflıyor. Neyin kötü neyin iyi olduğu, değerlendirme yapan öznelerin olayların faillerinin ve kurbanlarının kimliğine karşı pozisyonuna göre değişiyor. Bu çerçevede, özneler tarafından neredeyse tıpkısının aynısı olaylar karşısında çelişik tavırlar alınabiliyor. Bir yerde cinayet olarak görülen başka bir yerde adâlet arayışı, nefsi müdafaa, hak edilmiş ölüm vs. olarak tavsif edilebiliyor.
Değerlendirmelerde ve pozisyon almalarda karşımıza çıkan bariz hatalar var. Bunlarda biri, kötüyü kötüyle yarıştırmaya, yanlışı yanlışla yıkamaya kalkmak. Başkasının kötüsünün bizim kötümüzü aklayacağını sanmak. Bir başka hata, çeşitli parçaları-yüzleri olan olayları öne çıkarılan bir parçayla-yüzle değerlendirmek ve diğer parçaları-yüzleri ihmâl etmek. Berkin Elvan cinayetiyle Mehmet Kiraz cinayetinde alınan tavırları ve sarf edilen sözleri karşılaştırınca tablo çok net biçimde ortaya çıkıyor.
Berkin Elvan Gezi olayları sırasında polis şiddetiyle hayatını kaybetti. On beş yaşındaydı. Daha hayatın ne olduğunu anlamamıştı. Büyük bir ihtimâlle Gezi’de yükselen heyecan dalgası onu da sarmıştı. Bir iddiaya göre belli bir seviyede olayların parçası olarak hareket ederken, bir diğer iddiaya göre evinden çıkmış ekmek almaya giderken polisin attığı bir gaz kapsülüyle hayatını kaybetti. Şüphe yok ki bu son derece üzücü bir durumdu. İnsan hayatından daha kıymetli bir şey olamayacağına göre Elvan’ın öldürülmesinin kınanması, ailesine baş sağlığı dilenmesi ve olayın faillerinin ortaya çıkartılıp âdil bir yargılamaya tâbi tutulması gerekirdi. Süreç ilerliyor olmakla beraber bu tam olarak gerçekleştirilemedi. İktidar kanadından öyle yapması beklenen ve gereken bazı politikacılar Elvan’ın ölümünden üzüntü duymadı, duyduysa da bu üzüntüyü izhar etmedi. Talihsiz anlarda, niyet o olmasa bile, Elvan’ın -hayatını kaybetmiş bir çocuğun- meydanlarda yuhalanmasına sebep olundu veya zemin hazırlandı. Bu yanlıştı. Elvan’ın elinde sapan ve cebinde patlayıcı malzeme bulunması da bu gerçeği değiştiremezdi, değiştirmemesi gerekirdi. Sapanın ve çocukların kullandığı patlayıcı yanıcı şeylerin karşılığı ölüm olamaz. Sebep ne olursa olsun, insanın hayatını kaybetmesi kötüdür ve buna üzülmek ve varsa sorumlulardan adâlet duygusunu ve vicdanları tatmin edecek şekilde hesap sormak gerekir. Hâlâ bunu beklemekteyiz.
Berkin Elvan’ın ölümü bir üzüntü ve adâlet meselesi olmaktan adeta çıkartılıp bir siyasî-ideolojik istismar meselesine çevrildi, yeni acıların sebebi ve kaynağı yapılmak istendi. Belki de bunun sonucu olarak veya bunun da tesiriyle Çağlayan Adliyesi baskına uğradı ve savcı Mehmet Kiraz iki silahlı militan tarafından odasında rehin alındı. Saatlerce zor şartlarda, tehdit altında tutuldu ve sonra katledildi. Bu da bir cinayetti. Elvan’ın öldürülmesinin kınanması gibi bunun da kınanması gerekirdi. Ne yazık ki bazı kişi ve çevreler bunu yapmadı. Bir taraftan açıkça terör saldırısı olan saldırıya terör diyemedi, diğer taraftan cinayeti açıkça kınayamadı. Hatta cinayeti mazur gösteren açıklamalar yaptı. Oysa, gerekçe olarak ne gösterilmiş olursa olsun bu eylem bir terör eylemi ve sonucu terörle ortaya çıkan bir cinayettir. Elvan’ın öldürülmesi gibi Kiraz’ın öldürülmesinin de kınanması gerekir. Hiçbir cinayet mazur gösterilemez ve failleri yüceltilemez. Ne yazık ki, bu olayda da kamusal tanınırlığı olan birçok şahıs ve belli toplum kesimleri çifte standartlı davrandı. Böylece, bir anlamda, menfur saldırıya ve cinayete zihniyet ortaklığı yaptı.
Bu tür ilkesiz ve vicdansız tavırlar çok yanlış ve zararlı. Bunlar toplumu içten içe çürütür. Bu yüzden, durumdan rahatsız insanlar seslerini yükseltmeli ve çok geç olmadan insanları hem ilkeli hem vicdanlı bir duruşu benimsemeye davet ve teşvik etmeli.
