Bugünkü yazıma bir süreden bu yana küresel ekonomi tarafında işlerin iyi gitmediğini ve bu durumun da küresel ekonomiye entegre olmuş bir ekonomi olarak bize de yansıdığını hatırlatarak başlamak istedim. Zira Rusya-Ukrayna savaşı hali hazırdaki bazı riskleri daha da belirgin hale getirdi ve önümüzdeki dönemde bunları daha fazla konuşuyor olacağız.
Hemen cevap vereyim, hayır! Çünkü başta petrol ve doğalgaz olmak üzere enerji fiyatlarında arz-talep dengesizliklerine bağlı yukarı yönlü fiyat beklentilerine bir de Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Rusya’ya uygulanan yaptırımların etkileri eklendi.
Son dönemde özellikle yeşil dönüşüme bağlı olarak fosil kaynaklarda yeni yatırımların yok denecek kadar az seviyede olduğunu biliyoruz. Bu durum özellikle petrol arzının istenilen seviyeye çıkarılmasını engelliyor. Şimdi bir de Rus petrolünün küresel sistemden çıkması ihtimali enerji tarafında işleri iyice zora soktu.
Maalesef küresel gıda fiyatları tarafında da iyi bir haber yok. Fiyatlar hız kesmeden yükseliyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün son verilerine göre gıda fiyatları bir önceki aya göre %5,3 artarken bir önceki yılın aynı ayına göre %24,1 artmış durumda. Bu oranlara Rusya-Ukrayna savaşının etkisi ile artan bazı tahıllar ve bitkisel yağ fiyatlarının henüz yansımadığını da hatırlatalım. Dolayısıyla gıda fiyatlarında yön halen yukarı.
Küresel enflasyonun oldukça yüksek olduğu ve maalesef bu yüksek enflasyonun da bir süre daha bizimle beraber olacağı bir dönemin içindeyiz. Bunda enerji ve gıda fiyatları ile tedarik zincirlerindeki kopmalara bağlı olarak arz kısıtlarının önemli etkisi var. Bir de bunlara Rusya-Ukrayna Savaşı’nın etkileri eklendi. ABD Merkez Bankası Fed, son faiz kararında şu ifadelere yer veriyor: “Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ABD ekonomisi üzerindeki etkisi büyük oranda belirsiz ancak yakın vadede işgal ve işgalle bağlantılı olaylar enflasyon üzerinde ilave yukarı yönlü baskılar yaratacak.”
Resesyon, durgunluk demek. Teknik olarak bir ekonominin iki çeyrek üst üste küçülmesine durgunluk adı veriliyor. Son dönemdeki gelişmelere bağlı olarak önceki büyüme tahminlerinin hepsi aşağı yönlü revize ediliyor. Yani hem pandemi sonrası ekonomik sürecin hem de Rusya-Ukrayna savaşı kaynaklı bazı gelişmelerin küresel ekonomiyi bir durgunluğu götürmesi riski artık gündemde. Dallas Fed, tarafından yapılan bir çalışmaya göre Rusya’nın ihraç ettiği petrolün piyasalardan çekilmesiyle, dünya ekonomisi bu yıl resesyona girebilir.
Bir ekonomide durgunluk ile yüksek enflasyonun eşanlı yaşandığı duruma stagflasyon diyoruz. Bu, ekonomi yöneticilerinin asla istemeyeceği bir durum. Zira durgunluk dönemlerinde enflasyonun düşmesi beklenir ve durgunlukla mücadele için uygulanacak para ve maliye politikaları bir miktar enflasyona razı olarak hayata geçirilir. Tersinden bakarsak yüksek enflasyonla mücadele etmek için uygulanması gereken para ve maliye politikaları da ekonominin daralmasına neden olabilir. Yani stagflasyon döneminde hem durgunluk hem de enflasyon ciddi bir sorundur. Dolayısıyla işler daha da zorlaşır ve ekonomilerin istikrara ulaşması çok daha uzun zaman alır.
