AK Parti hükümetinin çok boyutlu dış politikası meyvelerini vermeye başladı. 17 Aralık'ta Brüksel'den tarih alarak dönen Başbakan R. Tayyip Erdoğan'ın ilk resmi geziyi Suriye'ye yapması çok anlamlıydı.

Türkiye Avrupa Birliği'ne üye olsa da olmasa da, AB ile yoğun bir ilişki kurmak zorunda. Çünkü Türkiye birçok Avrupa kuruluşuna üye ve dış ticaret hacminin önemli bir kısmı Avrupa ülkeleriyle gerçekleşiyor.

Ancak yine, Türkiye AB'ye üye olsa da olmasa da Ortadoğu ve Orta Asya başta olarak dünyanın birçok bölgesiyle sıkı ilişkiler içinde olmak zorunda.

ABD başkanı Bush'un Başbakan Erdoğan'la yaptığı telefon görüşmesinde "ABD ve AB ile ilişkileri birarada götürebilirsiniz" vurgusunda bulunması da bu çok boyutluluğu teyid ediyor.

Türkiye, dış politikada kabına sığmayan ve tek eşlilikle yetinemeyecek bir ülke. Jeopolitik üstünlüğü Türkiye'nin tek bir angajmanla yetinebilmesini mümkün kılmıyor.

İslam dünyasından 17 Aralık kararına yönelik yükselen destek sesleri de bu bölgeyle ilişkilerin zayıflayacağını değil, eskisine göre daha da artacağını gösteriyor.

Peki Türkiye'nin çok boyutlu dış politikasına muhatapları nasıl yaklaşır?

ABD'nin bugünkü tavrı Türkiye'nin açılımını desteklemek şeklinde. Hiçdeğilse AB ile ilişkilerinde.

ABD, bugün için Türkiye'nin Avrupa Birliği içinde etkin bir güç olmasını kendisine bir tehdit olarak ya da inisiyatif alanlarını gölgeleyecek bir faktör olarak değerlendirmiyor. "Stratejik ortaklığı"nın Türkiye'nin AB üyeliğiyle bozulmayacağını, aksine AB'yi manipüle etmek için işe yarayacağını düşünüyor.

Türkiye de AB ile iş tutup ABD'ye sırtını dönecek gibi bir tavır içinde görünmüyor. Bu süreçte Türkiye'nin aleyhine olabilecek tek durum, Avrupa Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ilişkilerin kötüleşmesi ve makasın açılması ihtimalidir. Konjonktür şart koşmadıkça Türkiye ikisinden birini seçmek zorunda kalmayacaktır. Böyle bir ikilem kısa vadede Türkiye'yi zora sokar.

Komşu ülkeler de Türkiye'nin AB üyeliğine sıcak bakıyor gibi... Yunanistan ve Bulgaristan zaten AB üyesi olarak Türkiye'nin bu perspektiften kopmamasını kendi güvenlikleri açısından gerekli görüyorlar.

Ermenistan ise AB'yi Türkiye'yi çeşitli konularda dizginleyecek ve Ermenistan'la iyi ilişkiye zorlayacak bir aktör olarak görüyor.

Suriye yönetimi Türkiye'nin üyeliğiyle Avrupa Birliği'ne komşu olmaktan mutluluk duyacağını belirtti.

Irak'taki kesimler, Türkiye'nin AB'yle ilişki içinde oldukça, buraya özellikle askeri müdahalesinin mümkün olmadığını düşünüyor.

Bu işten hoşnut olmayan güçlerin başında Rusya geliyor. Putin Ankara'da "AB'ye girerseniz, Rusya'yla ilişkileri geliştirmeye yönelik bugünkü beklentilerinizin hepsini bulamayabilirsiniz" anlamına gelen yumuşak bir ikazda bulunmuştu.

Türkiye eğer komşularıyla "şüphe ve korku" yerine "güven" temelinde bir ilişki geliştirebilirse önümüzdeki dönem çok boyutlu dış politikanın yararlarını görebilir. Suriye ile gelinen nokta buna güzel bir örnektir. Adana Mutabakatıyla PKK sorununun çözülmesi güvenlik kaygılarının yerini ekonomik işbirliğine bırakmaktadır.

Suriye, muhtemel ABD müdahalesi ve yalnızlaşmaya karşı içe kapanmak yerine dışa açılmayı seçerek, Türkiye'nin çıkış kapısı olabileceğini iyi keşfetti. Maalesef İran, bu basireti henüz yeterince sergileyemiyor. Negatif bir rekabet yerine, karşılıklı gelişmeyi esas alan pozitif bir rekabet içinde olmanın ve işbirliğini geliştirmenin önemini hala anlayamadı.

Yakın gelecekte Türkiye başkasının düdüğünü çalmak yerine, kendi çıkarlarını önceleyerek komşularıyla samimiyet zemininde bir ilişki tesis edebilirse, bölgesel güç olma yolunda önemli bir mesafe katedecektir.

Hükümetin dışpolitikası, Türkiye'ye böyle bir konum biçiyor, ancak bölgedeki liderlerin bu vizyonu ne kadar algılayabildiğini önümüzdeki dönemde göreceğiz.

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu