Yasin AKTAY yaktay@yenisafak.com.tr

Abant Platformu giderek kazanımları biriken, yerleşen bir kurumsal kimliğe bürünüyor. Bir platform olmanın anlamı yapılan her toplantı dolayısıyla somut muhtevasını buluyor. Katılımcılar böyle bir toplantıda nelerin başarılıp nelerin başarılamayacağı konusunda giderek daha mütevazı beklentiler içinde geliyorlar. İlk toplantılarda çok fazla öngörülemeyen sonuçları bu toplantılar gelenekselleştikçe ortaya çıkıyor. Farklı kesimlerden insanların bir araya gelerek tartışmaları, iki üç gün beraber geçirmeleri, her şeyden önce entelektüel planda içinde bulunduğumuz iletişimsizlikten kaynaklanan dağınıklığı ortaya çıkarıyor. Aynı alanlarda yıllardır çalıştığı halde birbirlerinin ismini duymamış insanların ilk kez bu tür ortamlarda tanışması çok ilginç. Bu habersizliği, bu iletişimsizliği gidermeye bir nebze katkıda bulunuyor Platform. Bunun toplantı ve tartışma kültürümüze çok önemli bir katkı sağladığı kesin. Bu sefer Mısır, İsrail, Lübnan ve İran'dan katılanlarla birlikte toplantı kriz bölgesinin önemli ülkelerine de temsil imkânı sunan bir uluslar arası hüviyet kazandı.

Toplantıda sunulan 12 tebliğin her biri tartışılacak bir çok tez içeriyordu. Burada sadece açılış oturumunda Enerji Bakanı Hilmi Güler'in Ortadoğu sorununun petrol ve doğal gazla ilişkisi boyutunu, Türkiye'nin enerji politikası bağlamında anlatan ufuk açıcı konuşmasına değinmek istiyorum. Doğrusu Güler'in konuşmasını izleyenlerin büyük çoğunluğu, şu âna kadar enerji alanında geçerli olan politikasızlık görüntüsünün giderek kaybolmaya yüz tuttuğunu heyecanla dinlediler.

Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının açılışının aslında devrim niteliğindeki önemi bugünlerde çok ehemmiyetsiz olayların manşetlerde gezmesi dolayısıyla resmen sabote edilmiş durumda. Zamanla Samsun-Ceyhan boru hattının da devreye girmesiyle hem Boğazlardaki güvenlik sorununun giderileceğinden hem de Türkiye'nin enerji koridoru niteliğinin güçlendirileceğinden söz etti Güler. Bu koridora bir de Azerbeycan'dan Avrupa'ya uzanan Nabucco hattının da eklenmesiyle asıl hedefin koridor olmaktan bir terminal olmaya doğru değişmeye doğru hızla kaydığını ifade etti.

2030 yılına kadar dünyanın petrol ihtiyacında iki katı bir artış beklenirken, doğal gaz ihtiyacında üç katı bir artış olması bekleniyor. Dolayısıyla geleceğin enerji kralı petrol değil doğal gaz. Dünya gaz rezervinin yüzde yetmişi Türkiye'nin doğusundayken, buna olan ihtiyacın yüzde yetmişi de Türkiye'nin batısında bulunuyor. Türkiye petrol veya doğal gaza kaynak olamadığından enerji politikasını tek seçeneği olan geçiş noktası olmayı en iyi şekilde değerlendirmeye dayandırmak durumundadır. Bunu da en iyi noktaya taşımasının yolu koridor olmakla da yetinmeyip bir enerji terminali olmaya doğru stratejiler geliştirmesidir. Türkiye son zamanlarda arayışlarını sadece enerjiye transit geçiş imkânı sağlayan pasif bir rolden öteye, aynı zamanda geçen petrolün işlenerek tekrar satıldığı, dolayısıyla geçen enerjiden maksimum kârın sağlanmasına yoğunlaştırmış bulunuyor. Güler'in anlattıklarının insanı heyecanlandırmaması imkânsızdı. Ancak Güler'in anlattıklarının Arap ülkelerine petrolün kadrini bilme doğrultusunda içerdiği zımnî mesajlar, Arap ülkelerinin politikalarında çok bağımsız ve özerk davranabildiklerini varsayıyor ki, bu çok tartışılır bir şey.

Doğrusu, Ortadoğu'nun birileri için bir sorunun adını oluşturması, ilk bakışta burada bir türlü istenen dikişin tutturulamamasıdır. Ancak giderek görülüyor ki buraların bir sorun alanı oluşturması dünyadaki bir ekonominin, bir uluslar arası siyasal düzenin dikişinin tutturulabilmesi için gerekli. Ünlü siyaset bilimci Timotyh Mitchell'in iddiaları (Birikim dergisi Sayı: 169) Ortadoğu'nun petrolden kaynaklı soruna bakışları değiştirecek nitelikte. Mitchell'e göre Ortadoğu sorunu petrol arzının azlığından değil, aksine petrolün fazlalığından kaynaklanıyor. Ortadoğu petrolünün gereğinden az miktarda arz edilmesi değil, çok miktarda arz edilme ihtimali sorun oluşturuyor. Çünkü dünya petrole dayalı bir ekonomiye alternatifini ikame etmeye henüz hazır değil. Alternatif enerji arayışlarına petrol lobilerinin engel olması bir yana, petrol rezervlerinden maksimum kâr sağlanması bu lobilerin en önemli stratejisidir. Bölgedeki çalkantıların, savaşların çoğu hem arzını belli bir sınırda tutarak petrolün devalüe olmasını engellemek, hem de petrole dayalı ekonominin ömrünü uzatmak gibi bir stratejiye dayanıyor. Şu ana kadar ABD bir yolunu bulup bölgede çıkan petrole hep el koydu zaten. Irak işgalinin petrolle ilgili boyutu bu açıdan petrole el koymaktan ziyade petrol arzını kontrol etmeye devam etmektir. Petrol fiyatlarının Amerika'da da artmasından kaynaklanan iç-siyaset sorunları zaten Ortadoğu sorunu bahane edilerek geçiştiriliyor.

Kısacası neresinden bakarsanız, Ortadoğu sorunu kimlik boyutunun yanı sıra çok verimli bir ekonomik kaynak.

Geri dön

Yazdır

Yukarı