Altmış üç yıl sonra

 
Değerlerimizi hatırlamak ve onlara sahip çıkmak için, bu değerlere saldırılmasını bekliyor olmamıza hayıflanmamız mümkündür

Mehmet Akif Ersoy'u, ölümünün altmış üçüncü yılında, geçen yıllara kıyasla biraz daha canlı, biraz daha ateşli anıyoruz. Bu canlanış ve ateşlenişte Gata'lı tabip mühendis general öğretmenin Âkif merhumu aşağılayan beyanlarının oynadığı rol, inkâr edilemez. Değerlerimizi hatırlamak ve onlara sahip çıkmak için, bu değerlere saldırılmasını bekliyor olmamıza hayıflanmamız mümkündür. Bize şer görünen hâdiselerin nasıl umulmadık hayırlar vesile olduğunu düşünmemiz de mümkündür.

Aylık edebiyat kültür sanat dergisi Yedi İklim'in Aralık 1999-Ocak 2000 aylarını birleştirip 117-118 Sayısının 122 sayfasını da Mehmet Akif'e ilişkin çalışmalara ayırması, bu hayırlardan biri sayılmalı.

Değerli çizerimiz Hasan Aycın'ın Yedi İklim'i süsleyen 'Bir Çizgi'sinde gözyaşıyla ateşi, imdâd ile istimdâdı, yer ile göğü birleştiren çizgilerle oluşturduğu Âkif portresinin tam alnına yapışmış bir ay-yıldız alemi var ki, resmî Âkif portresinin yaralayıcılığına bir eleştiri gibi algıladım onu. O donuk, metalik ay-yıldıza karşılık, bir bayrağa dönüşen Âkif gözünün dalgalanışında tesellî bulmaya çalıştım.

Seyfettin Ünlü'nün dergide yayımlanan "Zaman Defteri'nden" başlıklı yazısının 30 Aralık 1996 tarihli bölümünden bir parçayı okuyalım:

"Şu serilmiş görünen gölgeme
imrenmedeyim
Ne saadet hani ondan bile mahrumumben.
Daha birkaç yıl eminim bu hayatın yükünü,
Dizlerim titreyerek çekmeğe mahkûmum
ben.
Çöz de artık yükümün kördüğüm olmuş
bağını,
Bana çok görme ilâhî bir avuç toprağını"

Bu mısralarda yer alan bir husus hakkında Âkif'in yaptığı bir değişiklik, O'nun vahyin çizgisine uymada gösterdiği titizliği ortaya koymaktadır. İsmail Habib, 1943 yılında yazdığı bir yazıda bu hususu aktarıyor: "Kendisini ziyaret ettim. Mısır'da açık bir yerde, fotoğrafını çekmişler. Fotoğraf şairin yere aksetmiş gölgesiyle beraber çıkmış, demek gölgesi toprağa kavuştu, halbuki dermansız; şairin kendisi hâlâ. Hatalı olduğundan şüphelendiğim bu şiirin intişar eden şeklini okudum. İyi ki okumuşum, üç esaslı hata varmış: "Aman düzeltin İsmail Habib" diye doğrusunu okudu. Hele intişar eden manzumede:

"Daha birkaç yıl eminim bu hayatın yükünü" mısraına yalnız kızmıyor, bunu âdeta Allah'a bir isyan sayarak "daha birkaç yıl yaşayacağımı nasıl söyleyebilirim" diyor ve doğrusunu yazdırıyordu:

"Şu serilmiş görünen gölgeme
imrenmedeyim
Ne saadet hani ondan bile mahrumum
ben.
Daha bir müddet eminim bu hayatın
yükünü,
Dizlerim titreyerek çekmeğe mahkûmum
ben.
Çöz de yarab yükümün kördüğüm olmuş
bağını,
Bana çok görme nihayet bir avuç toprağını"

Sözü edilen şiirin Ömer Rıza Doğrul'un hazırladığı İnkılâp ve Aka basımı Safahat'a nasıl geçtiğine baktım. Orada Akif'in itiraz ettiuği 'daha birkaç yıl' ifadesini de aşan bir sözle 'daha yıllarca' sözüyle karşılaştım. Üstelik orada düşülen dipnota bakılırsa "daha bir müddet" ifadesi "şiirin ilk yazılışında" geçiyormuş! Öyle anlaşılıyor ki, Akif merhumun damadı Ömer Rıza Bey, 'ilk yazılış' ile 'ilk intişar'ı karıştırmış. Prof. Dr. Bekir Karlığa'nın yazısında da bir vesileyle anılan bu şiir, maalesef Akif'in itiraz ettiği hâliyle yer alıyordu. Herhalde en güvenilir Safahat metni olarak, M. Ertuğrul Düzdağ'ın hazırladıklarını kullanmak gerekir.

Yedi İklim'in bu sayısında merhum Âkif hakkında ilginç değerlendirmeler var. Osman Bayraktar'ın 'Sükût Sancısı' başlıklı yazısı Akif'in 1923 sonrası gönüllü sürgününü, suskunluğunu, biraz da üstü örtülü biçimde, yorumlamaya çalışıyor. Mehmet Akif'ten çok farklı bir kişiliğe ve şiir anlayışına sahip olan Ahmet Haşim'in de 1923 sonrasında âdeta şiirden kopmuş olması ilginç değil midir?