NEW YORK- Dünyanın tarihi aynı zamanda 'kaçan fırsatlar' tarihidir de. Açlık, sefalet ve yoksulluğun yok edilmesi için kararlılığa en yakın olduğumuz bir dönemden geçiyoruz, fakat dünya kaynaklarını hayırlı amaçlarla kullanma talepleri fazla ilgi çekmiyor. Bunu yapabilecek durumda olanlar, küçük hesaplar ve 'rakip' gördüğünün sırtını siyaseten tuşa getirme dâvâsı güdüyor...

Önceki akşam, George W. Bush'un Waldorf Astoria Oteli'nde verdiği dâvete ilk gelenlerden biri John Bolton'du. Kongre'deki itirazları aşamayınca, Bush, anayasanın kendisine ancak istisnaî durumlarda kullanması için tanıdığı bir yetkiyle BM Daimi Temsilcisini atayabilmişti. Bolton o kişi işte. Önde üç arkada üç kişiden oluşan bir koruma ordusuyla bir yerden diğerine gidebiliyor Bolton...

Bush-Bolton ikilisinin çerçevesini çizdiği bir BM yapılanması ve yeni görev belirlemesinin dünyanın beklentileri istikametinde gerçekleşmesi mümkün mü? Amerikan kaynakları, reform paketi üzerinde bir türlü uzlaşılamamasını Sudan, Küba, Suriye gibi ülkelerin şiddetli itirazlarına bağlıyorlar. 191 üyeli bir kuruluşta herkesi üzerinde uzlaştırarak bir metin oluşturmak elbette güç. Son dakikada ortaya çıkan metin bu yüzden tatmin edici olmaktan çok uzak. Genel hatlarıyla güçlülerin isteklerine (veya isteksizliklerine) cevap veren bir uzlaşmaya varılmış görünüyor...

En dikkat çekici konu, 'soykırım' iddialarına yaptırım getirilmesi. Genel kurulun tasvibine sunulan belgeye göre, kendi vatandaşlarına 'soykırım' uygulayan ülkelere BM'nin müdahale etme yetkisi olacak. "Soykırım, savaş suçları, etnik temizlik ve insanlığa karşı suçlar işlenilmesine karşı yerel otoritelerin halklarını koruyamaması ve barışçı araçların yetersiz kalması durumunda", belge, imzacıları, "Ortak davranışta bulunmaya" çağırıyor.

Çok kolaylıkla kötüye kullanılabilecek ifadeler bunlar... Bu metinle, ABD, BM'yi, Irak'a müdahalesini onaylamaya daha kolay zorlayabilirdi. Bugün de, pek çok ülke, bu maddeyi aleyhinde kullanacaklar karşısında çâresiz durumda. 'Soykırım' iddiasına muhatap ülkeler, müeyyidesi daha hafif 'insanlığa karşı suçlar' gerekçesinden medet umuyorlardı; belge bu biçimiyle onaylandığı taktirde o yol da kapanmış olacak...

Böylesine yanlış kullanılabilecek cümlelere yer verilen bir belge üzerinde mutabakat, niyetin hiç de iyi olmadığına işaret eden başka bir siyasî arayışla eşzamanlı gerçekleşiyor. Her ülkenin üyeliğe seçilebildiği BM İnsan Hakları Komisyonu lâğv edilip yerine kurulacak Konsey daha seçkinci olacak. Ayrıca, 'Barışı Koruma Komisyonu' (Peacebuilding Commission) adlı yeni bir kurum oluşturuluyor BM bünyesinde; bu komisyon da kendi halkına karşı 'soykırım' veya 'insanlığa karşı suçlar' işlediğine inanılan ülkelere müdahale sonucu ortaya çıkacak yeni durumla ilgilenecek. 'Soykırım' uygulayan devletlerin topraklarından doğacak yeni devletleri vesayet altına alacak bu komisyon...

Kötü kullanıma açık bir yetki ve birimler, hiçbir ülkenin "Bana ne?" diyemeyeceği yeni bir yasal çerçeve oluşturacak... ABD, Irak'a açtığı savaşla alamadığı sonucu, bu defa BM sistemini kendi istediği biçime sokup uluslararası câmiayla elde etmenin peşinde. Bunu da, "Parayı ben ödediğime göre, benim dediğim olacak" dayatmasıyla sağlamaya çalışıyor. Bolton'un istediği sonucu almak için kullandığı argüman, BM bütçesinin yaklaşık dört birini teşkil eden üç milyar doları her yıl ABD'nin ödediği...

'Tarihî' zirvenin hazırlıklarının yürütüldüğü, 'yeniden yapılanma' belgesinin yazıldığı günlerde, BM tarafından kurulmuş bir komisyon, genel sekreter ve önemli BM personelinin yolsuzluklarını araştırmıştı. Bu amaçla görevlendilmiş Volcker Komisyonu'nun olumsuz raporu zirveden kısa süre önce açıklandı. BM'nin bu havada istediklerini ABD'ye sunmanın dışında bir alternatifi olmadığı görülüyor...

Dünya, açlık, sefalet ve yoksullukla boğuşur, her yıl milyonlarca insan bu yüzden hayatını kaybederken, güçlülerin gündemi yine egemenlik ve yeni güç arayışı...

FEHMİ KORU

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu

Online İlan