Hükümet, Irak'a asker göndermek için Meclis'ten 'izin' yerine 'yetki' almaya çalışacak. Anayasa'nın 92. maddesine dayanılarak Meclis'ten istenecek yetki tezkeresinde, ne kadar askerin Irak'ın hangi bölgesine gönderileceğine ilişkin açıklama olmayacak. Hükümet tezkeresinde "lüzum, hudut ve şümulü hükümet tarafından belirlenmek üzere" ibarelerine yer verilerek geniş kapsamlı bir yetki alınacak. Irak için alınacak yetkide, süre sınırlamasının da olmamasının planlandığı, ancak 6 aylık bir sürenin de konulabileceği öğrenildi.

Emsal alınan tezkereler

Hükümet, Irak'a asker gönderme için tezkere hazırlamadan önce bugüne kadar çıkartılmış olan asker gönderme tezkerelerini tek tek inceledi. 1990 yılında patlak veren Körfez Savaşı sırasında Meclis'ten geçirilen tezkerede, asker gönderme konusunda "izin" yerine "yetki" istenilmesi emsal karar olarak alındı. 57. Hükümet döneminde, Afganistan'a asker gönderilmesine yönelik Meclis'ten geçirilen tezkerede "gereği, kapsamı, sınırı, zamanı ve süresi hükümetçe belirlenmek üzere" asker gönderilmesi için izin istenirken, ne kadar asker gönderileceği ve bu askerlerin nerede görev yapacağı belirtilmedi.

Gül karşı çıkmıştı

Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Afganistan'a asker gönderilmesi ile ilgili tezkerenin Meclis'te görüşülmesi sırasında yaptığı konuşmada "sınırı, kapsamı ve süresi hükümet tarafından belirlenmek üzere" yetki verilmesine karşı çıkmıştı. Gül konuşmasında şunları belirtmişti: "Böyle bir yetkiyi almak, aslında, hükümet için de tehlikelidir. Çünkü, bu işin nereye gideceğini hükümet de bilmiyor, samimî olarak bilmiyor. Böyle, samimî olarak nereye gittiği bilinmeyen bir hareket karşısında, böyle bir yetkinin peşinen alınmasını mahzurlu buluyoruz. Ayrıca, Anayasa'nın da buna tam yetki vermediği kanaati bizde hâkim. Çünkü, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin temel fonksiyonlarından biri, âdeta, bir çarşaf liste gibi bir çarşaf yetkiye devredilmektedir."

'Meclis yetkiyi verebilir'

Prof. Dr. Orhan Aldıkaçtı, Meclis'in asker gönderme konusunda hükümete yetki verebileceğini açıkladı. Aldıkaçtı, "Anayasa'nın 92. maddesine göre asker gönderme konusunda izin verme yetkisi Meclis'indir. Gereği, kapsamı ve sınırı hükümet tarafından belirlenmek üzere Meclis, hükümete yetki verebilir. Böyle bir durumda Anayasa'ya aykırılık sözkonusu olmaz. Çünkü, yetkiyi veren yine Meclis'tir. Meclis istediği zaman bu yetkiyi alabilir. Ne kadar asker gönderileceğini hükümet takdir eder. Yetki tezkeresine elastiki ifadeler konulabilir. Bu Meclis'in yetkisinin devri anlamına gelmez" dedi.

SEZER 'YETKİ'YE KARŞI

Anayasa Mahkemesi, tezkereleri denetim alanı dışında tutuyor. Cumhurbaşkanı Sezer, Anayasa Mahkemesi üyesi olduğu dönemde, 1990 Körfez Savaşı sırasında çıkartılan 107 ve 108 sayılı tezkerelerin iptali için SHP tarafından açılan davada, Anayasa Mahkemesi kararına muhalefet şerhi yazmıştı: "Karar içeriğine göre, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yabancı ülkelere gönderilmesine ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasının 'lüzum, hudut ve şümulü' hükümetçe takdir ve tayin olunacaktır. Meclis işleminin Anayasa'nın 92. maddesinin öngördüğü nitelikte bir karar olarak anlamak olanaksızdır. Çünkü TSK ülke dışına gönderilecekse, hangi ülkeye ne miktarda ve ne kadar bir süre için gönderileceğini TBMM'nin bilmesi ve kararını bu somut verilere göre vermesi gerekir."

Türkiye 7 defa asker gönderdi

Türkiye bugüne kadar yurtdışına 7 defa asker gönderdi. Kore'ye BM kararlarına dayanılarak, Kıbrıs'a ise Meclis'te alınan savaş kararı ile asker gönderildi. 1982 Anayasası döneminde ise Somali, Bosna, El-Halil, Kosova ve Afganistan'a asker gönderildi. Kosova ile ilgili tezkerede "lüzum, hudut, şümul ve zamanı hükümetçe takdir ve tespit edilmek kaydıyla" yetki verildi. Körfez Harbi sırasında çıkartılan 107 ve 108 sayılı Meclis kararlarında da "lüzum, hudut ve şümulü hükümetçe takdir ve tayin olunacak şekilde" asker gönderilmesi için yetki verildi. Afganistan için hükümete "gereği, kapsamı, sınırı, zamanı ve süresi hükümetçe belirlenmek üzere" yetki verildi. Bu tezkerelerde asker sayısı ve süresi gösterilmedi.

BİLAL ÇETİN ANKARA

« Geri Dön