İş ldünyasının korkulu rüyası haline gelen Çin ve Uzakdoğu ülkelerinin Türkiye'ye gönderdiği ucuz ve kalitesiz mallara karşı en iyi carenin markalaşmak olduğunu söyleyen Destek Patent İstanbul Bölge Müdürü Orhan Eriman, marka konusunda iş dünyasının bilmesi gerekenleri şöyle özetledi.

Marka tescili neden gereklidir?

Firmaların büyük emek ve kaynaklar ayırarak oluşturdukları ürünlerde başarılı olmaları halinde karşılarına taklit gibi ciddi bir sorun çıkıyor ve firmanın bu başarısına taklit yoluyla ortak olunup, haksız rekabet yaratılıyor.

Marka tescili için müracaat ederken dikkat edilmesi gereken temel unsurlar neler?

Tescil müracaatı yapılırken dikkat edilmesi gereken hususların başında, müracaatı yapılacak markanın mutlak red nedenleri yönünden en iyi şekilde değerlendirmesi geliyor. Markaların yasal yoldan koruma altına alınmaları için yapılan müracaatlarda mutlak redle karşılaşmanın mümkün

Türk Patent Enstitüsü, marka tescili başvurularında öncelikli olarak neleri inceliyor?

Müracaatı yapılan markaların Türk Patent Enstitüsü tarafından 556 sayılı Markalar Kanunu'nda sayılan mutlak red nedenleri açısından öncelikle tescilli markalara benzerliğinin inceleniyor. Aynı zamanda müracaatı yapılan marka örneği üzerinde yer alan unsurların cins, kalite, vasıf, miktar ve coğrafi kaynak, ürünün karakteristik özelliklerini belirtip, belirtmediğini bakıldığını kaydediyor.

Buluşlar ne zaman korunur?

Patent başvurusu için gereken evrakların Türk Patent Enstitüsü'ne evrak girişinin gerçekleştiği gün koruma başlar. Ancak buluş henüz bir inceleme veya araştırmaya tabi tutulmadığı için, patentin getirdiği yaptırım haklarını en azından buluş ilana çıkıncaya kadar kullanmamak daha sağlıklı olur.

Firmalar neleri marka olarak tescil edemez?

Kişi adları, sözcükler, şekiller, harfler, sayılar vb baskı yoluyla yayınlanamayan ve çoğaltılamayan her türlü işaret dışında dışında kalan, daha önce aynı ürün ve hizmetler için tescil edilmiş markalar, ticaret alanında cins, çeşit, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak vb belirten işaret ve adlandırmaları munhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar, ticaret alanında herkes tarafından kullanılan işaret ve adları munhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar, yetkili mercilerden izin alınmamış ve tanınmış marka olarak korunan markalar, halka mal olmuş amblemler veya nişanları içeren marka müracaatları reddedilir.

Hangi markalar tescili ettirmek istendiğinde reddedilebiliyor?

Yabancı dildeki bir kelimenin ilgili ülke dilindeki okunuşunda redde gerekçe olabileceğini belirten uzmanlar, örnek olarak tescilli 'oshin' markası nedeniyle 'oşın' markasının tescil ettirilemeyeceğini kaydediyor.

Koruma ne zaman başlar?

Marka başvurusu için gerekli müracaat, evraklarının Türk Patent Enstitüsü'nde kayda girdiği tarih, saat ve dakika itibariyle koruma başlamaktadır. Ancak marka hakkının getirdiği yaptırım haklarının en azından marka ilana çıkana kadar kullanmamak daha sağlıklı olacaktır.

Tasarım tesciliyle korunacak tasarımlarda hangi kriterler aranır?

Tasarımların korunabilmesi için tasarımın 'yenilik ve ayırt edici nitelik" kriterlerini taşıması gerekir. Bir tasarımın aynısı dünyanın herhangi bir yerinde kamuoyuna sunulmamışsa, o tasarım yenidir. Tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorlarsa aynısı kabul edilir.

'Faydalı modelî nedir, avantajları nelerdir?

Yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik kriterlerini taşıyan buluş sahiplerine verilen 10 yıllık bir koruma hakkıdır.

Patent için başvuru öncesi araştırma şart!

Patent başvurusundan önce ne yapılmalı?

Başvurudan önce ve hatta AR-Ge çalışmasına başlamadan önce patent araştırmasının yapılması son derece önemli. Buluşun dünyadaki benzerleri görülerek başvuru daha dikkatli hazırlanabilir. Bir patent araştırmasının maliyeti 1000-2000 dolar arasında değişmekle beraber, isteyenler www.ep.espace.net adresinden sınırlı bir araştırma yapabilirler.

Markalı ürün fiyatta markasıza 10 fark atar

Mahmutpaşa'da 15 milyon liraya satılan bir tişört, kalitesine güven duyulan bir marka olduğu takdirde 150 milyon liraya satılabiliyor.

Marka olmayan bir firma yeni bir ürün için 100 lira harcarken marka olan bir firma 1 lira harcıyor. Standartı, tutarlılığı ve sürekliliği olmayanın marka olamayacağını belirten Bersay İletişim Danışmanlık'ın Başkanı Ali Saydam, marka ve kalitenin içiçe olması gerektiğini söyledi.

Kalder'in Mart ayı sayısında yer alan röportaj'da her kaliteli şeyin marka olamayacağını ifade eden Saydam, bunu da şu örneklerle açıkladı, "Hacıbekir lokumları çok kalitelidir ama marka değildir. Bursa'daki İskender Kebap kalitelidir ama marka değildir, çünkü ayağa düşmüştür. Marka olmanın birinci öğesi farklılaşmadır." dedi.

Ülker dünya markası

Ülker'in çikolatasından, sütüne ve bisküvisine kadar tipik bir marka olduğunu ileri süren Ali Saydam, marka olmanın firmalara ne gibi fayda sağladığını da şu örneklerle açıkladı, "Siz bugün ambalajlı bir süt çıkardığınızda 100 lira harcayacaksınız; Ülker 1 lira. bu da müthiş bir rekabetçi avantaj sağlıyor. DKNY'i benim kızım deli gibi seviyor. Ceket de çıkarsa alıyor, çorap da çıkarsa alıyor. Onlar için büyük masraflar harici, iletişim yapmasına gerek kalmadığından dolayı, bunu yapmak zorunda olanlara karşı büyük bir rekabetçi avantaj sağlanıyor."

Markanın ilk şartı kalite

Ali Saydam, sadece kalitinin marka olmak için yetmediğini ise şu sözlerle ifade ediyor; "Kalite olmadan marka olunmuyor ama her kaliteli şey de marka değil." Marka olmanın sırrının, kurumsal marka ile ürün markası arasındaki bağı çok sıkı tutmakta yattığını vurgulayan Saydam, marka yönetiminde kritik noktanın, 3C denen, tutarlılık (consistency), yaratıcılık (creativity) ve süreklilik (continuity) alanlarını sürekli doğru bir şekilde yürütmek olduğunu kaydediyor.

Hülya Avşar marka değil!

Basında sürekli marka olarak lanse edilen Hülya Avşar'ın marka olmadığını vurgulayan Saydam şöyle devam etti; "Hülya Avşar zeytinyağı çıkaracakmış, satmaz. Yazık, parasını harcamasın. Çünkü Hülya Avşar marka değil. Ünlü birşey. Çok tanınmış olmak marka demek değildir. Önce markanın farklılığını oluşturacaksın, ruhunu oluşturacaksın, sonra da bunun iletişimini doğru dürüst yapacaksın. Bu üç temel aşamayı geçersen marka olursun."

Markanın sırrı: İletişim ve güven

Tüketicilerin markalı ürünlere karşı tutumuna da dikkat çeken Saydam, Türkiye'de marka tercihinin durumunu, "felaket" olarak nitelendiriyor. Markalı sütlerin pazardaki payının yüzde 20, açık süt ve yoğurtların ise yüzde 80 olduğunu belirten Saydam, markalı ürünleri tercih sebebinin, modadan ziyade duygusal fayda olduğunu da şu sözlerle özetliyor.

"Markanın yaptığı en önemli şey iletişimdedir. Marlboro içerken kendini o kovboy gibi hissetmek, Parliament içerken kendini fraklar, smokinler içinde bir davette gibi hissetmek gibi. Futbol taraftarlığı da böyledir. BMW'ye bindiğiniz zaman uçmaya yakın bir duygu hissetmeniz, Volvo'ya bindiğinizde tanka biniyormuş gibi hissetmenizdir."

Güven marka seçimini etkiliyor

Marka tercihinde güven duygusunun da önemli bir yer tuttuğuna işaret eden Saydam, marka olabilmek için firmanın ürününün arkasında olması gerektiğini ifade ediyor.

Vakko, Beymen, Tansaş gibi firmaları örnek gösteren Saydam, "Bu firmalardan birşey aldığınızda, firma ürününün arkasındadır. Tansaş, reklam yapıyor, beğenmezsen getir diyor. O yüzden markalı ürünlere güven duyarsınız. Mahmutpaşa'da 15 milyon liraya satılan bir tişört, 150 milyon liraya DKNY tarafından satılıyorsa aradaki o 10 misli fark markanın değeridir" diyor