ŞAM- Hafız Esad'ın ölümünün Ortadoğu ve Suriye üzerinde ne tür denge değieşimlerine yol açacağı uluslararası düzeyde tartışılmaya devam ediliyor. Esad'ın ölümünün bile 30 yıldır kendisini iktidarda tutan denge uygulamasının bir göstergesi olduğuna işaret eden uluslararası çevreler, Aleviler'in önde gelen üyesinin mezarı başında Sünni çoğunluktan bir şeyhin dua okumasını istemesine dikkat çekerek, Esad'ın ölümünden sonra bile ülke yönetiminden elini çekmediğine işaret ediyorlar.

Esad'ın Suriye gibi karmaşık bir toplumda her türlü yöntemi meşru görerek, tüm güç merkezlerinin bağlılığını sağlaması, oğlu ve halefi Beşşar'a örnek gösteriliyor. Beşşar öncelikli olarak istihbarat, güvenlik ve askeri örgütlerin desteğini almak zorunda. Son iki yılda anahtar noktadaki bazı kişiler Beşşar'a bağlı kişilerle değiştirildi ama pek az kişi bu örgütlerin yapısı nedeniyle onların gerçek güç dağılımını biliyor.

Esad'ın kendi cenazesine Sünniler'in katılmasını istemesi, mezhepsel dengenin hayati önemi olduğunu gösteriyor. Alevi azınlıksa rejimin güvenliğini etkileyen anahtar pozisyonlara hakimiyetini sürdürüyor.

Alevi-Sünni dengesi

Esad'ın sosyalizmden etkilenen düşünceleri sekülerdi, ama Aleviler daha önce hayal bile edemedikleri zenginlik ve güç elde ettiler. Beşşar, babasının yaptığı gibi bir yandan Aleviler'in ayrıcalıklarını devam etmesini sağlarken bir yandan da ekonominin bel kemiğini oluşturan Sünniler'in desteğini korumak zorunda.

Şu ana kadar Beşşar hiçbir sorunla karşılaşmadan Devlet Başkanlığı yolunda ilerledi. Bir diplomat, 'Eğer bir rakip çıkarsa ülke istikrarı koruyamaz. Kimse böyle bir şeyi istemiyor' diyerek yabancı hükümetlerin yumuşak bir geçiş istediğini gösteriyor. Esad'ın sürgündeki kardeşi Rıfat'a olan küçük destek daha Esad'ın cenazesi kalkmadan uçup gitti. Anayasa değişikliği yapıldı, Beşşar general ve ordu komutanı ilan edildi, Baas Partisi 15 yıldır ilk defa kongre yapıyor ve onu genel sekreter yapacak. Büyük bir ihtimalle Temmuz sonuna kadar Beşşar Devlet Başkanı ilan edilmiş olacak.

İsrail gündeminin son sırasında

Beşşar'ın gücünü sağlamlaştırmaya çalışması şu an için dış politikanın dondurulması anlamına gelecek. Konuyla ilgili olarak bir başka diplomat, 'İsrail konusu onun gündeminde en son sırada. Bu konuda bir şey kazanamaz, sadece kaybeder' diyor.

Diplomatlar ve Suriyeli yetkililer Beşşar'ın babasını istediğinden daha azına razı olamayacağını belirterek, herhangi bir yeni barış görüşmesinin İsrail'in Mısır ve Ürdün'le yaptığı barışlarda olduğu gibi işgal ettiği tüm topraklaradan çekilmesini gerektireceğini belirtiyorlar. Beşşar'ı iç politikada ciddi sorunlar bekliyor. Reform çalışmaları, desteğine ihtiyaç duyduğu pekçok bürokratın menfatını tehdit edecek. Geçişin her bir ayrıntısını dikkatle izleyen diplomatlara göre Beşşar çok dikkatli hareket ve yavaş edecek.

Gorbaçov olmak istemiyor

Diplomatlar Beşşar ve çevresindeki reformcu kitlenin hiç de beklendiği gibi Batı tarzı bir değişime gitme niyetinde olmadıklarını söylüyorlar. Serbest piyasa ekonomisinin yerleşmesinin ve liberalizm rüzgarlarının esmesi için uzun zaman gerektiğine dekkat çeken bu çevreler, Beşşar'ın babasına olan benzerliğine dikkat çekerek, hızlı değişimin kendi iktidarının sonu olmayacağını Beşşar'ın da çok iyi bildiğini ifade ediyorlar.

Gözlemciler Beşşar'ın Suriye'nin Gorbaçov'u olma ihtimalini gözden çıkarmadığını, reformlara giden yolda ülkenin ve kendi iktidarının zayıflamasına karşı önlem alacağını, bunun da Suriye'deki değişimi yavaşlatacağını belirtiyor.